බංග්ලාදේශයේ බලයෙන් පහ කරන ලද අගමැතිනි ෂෙයික් හසීනාට, පසුගිය වසරේ ශිෂ්‍ය නායකත්වයෙන් යුත් නැගිටීමකට එල්ල වූ මාරාන්තික මර්දනයකින් පසුව, මානව වර්ගයාට එරෙහි අපරාධ සම්බන්ධයෙන් ඩකාහි අධිකරණයක් විසින් මරණ දඬුවම නියම කර තිබේ.
රාජ්‍ය විරෝධී විරෝධතාවලට රජයේ ප්‍රතිචාරය අතරතුර ඇගේ නියෝග යටතේ සිදු කරන ලද මිනීමැරුම්, සමූලඝාතනය, වධහිංසා පැමිණවීම් සහ අනෙකුත් අමානුෂික ක්‍රියාවන් ඇතුළු චෝදනා සම්බන්ධයෙන් රටේ ජාත්‍යන්තර අපරාධ විනිශ්චය සභාවේ ත්‍රිපුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ලක් හසීනාට වරදකරු කළේය.
තීන්දුව කියවමින් විනිසුරු ගෝලාම් මෝර්ටුසා මොසුම්ඩර් ප්‍රකාශ කළේ, “චූදිත අගමැතිනිය ඩ්‍රෝන යානා, හෙලිකොප්ටර් සහ මාරාන්තික අවි භාවිතා කිරීමට දුන් නියෝගයෙන් මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ සිදු කළා” යනුවෙනි.
හසීනා චෝදනාවලට වරදකරු නොවන බව පිළිගනිමින්, විනිශ්චය සභාව “දේශපාලනික වශයෙන් අභිප්‍රේරිත ප්‍රයෝගයක්” ලෙස විස්තර කළේය.
මාස ගණනාවක් පුරා පැවති විනිශ්චය සභාව හසීනාට නඩු පවරා දඬුවම් නියම කළේය. පසුගිය වසරේ අගෝස්තු මාසයේදී බංග්ලාදේශයෙන් පලා ගිය දා සිට, හසීනා අසල්වැසි ඉන්දියාවේ ආරක්ෂාව යටතේ පිටුවහලේ ජීවත්වෙයි.,ඇයව බංගලිදේශයට පිටුවහල් කිරීම සඳහා වන ඉල්ලීම් ඉන්දීය රජය නොසලකා හැර තිබේ.
හසීනාට සහ ඇගේ සම-චූදිත හිටපු ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍ය අසාදුස්සමාන් ඛාන්ට විනිසුරුවරුන් මරණ දඬුවම් නියම කරන විට මියගිය විරෝධතාකරුවන්ගේ පවුල්වල සාමාජිකයින් කඳුළු සැලූහ.
විත්ති කූඩුවේ හසීනා නොමැති වීම කැපී පෙනුණි. තීන්දුවට පෙර පටිගත කරන ලද ශ්‍රව්‍ය පණිවිඩයක ඇය මෙසේ කීය: “ඔවුන්ට අවශ්‍ය ඕනෑම තීන්දුවක් ප්‍රකාශ කිරීමට ඉඩ දෙන්න. එය මට වැදගත් නැහැ. අල්ලාහ් මට මේ ජීවිතය ලබා දුන්නා, එය අවසන් කළ හැක්කේ ඔහුට පමණයි. මම තවමත් මගේ ජනතාවට සේවය කරන්නම්.”
තීරණයට පෙර ඩකා නගරය නොසන්සුන් වූ අතර අගනුවර පුරා ආරක්ෂාව තර කර තිබුණි. පොලිසිය, හමුදාව සහ පැරාමිලිටරි හමුදා විනිශ්චය සභා ප්‍රදේශය වටලා සිටි අතර, නගරයේ පොලිසිය ගිනි බෝම්බ විසි කරන හෝ වාහනවලට ගිනි තබන ඕනෑම අයෙකු “දුටු තැන වෙඩි තැබීමේ” නියෝගයක් නිකුත් කළේය.
සඳුදා උදෑසන, උසාවිය අසල කුඩා පුපුරණ ද්‍රව්‍යයක් විසි කරන ලද අතර, එය භීතියක් ඇති කළ අතර පොලිසිය මාර්ග අවහිර කිරීමට පෙළඹුණි.
හසීනා පෙරලා දැමූ විරෝධතාව ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයක් ලෙස ආරම්භ වූ නමුත් ඇගේ ඒකාධිපති පාලනයට එරෙහිව දැන් “ජූලි විප්ලවය” ලෙස හඳුන්වනු ලබන රටපුරා නැගිටීමක් දක්වා වර්ධනය විය.
හසීනාගේ වසර 15ක බලය බංග්ලාදේශයේ බොහෝ දෙනෙකු විසින් භීෂණ සමයක් ලෙස පුළුල් ලෙස සලකනු ලැබූ අතර, මානව හිමිකම් සංවිධාන සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් ලේඛනගත කර ඇති පරිදි, දූෂණ, වධහිංසා පැමිණවීම් සහ බලහත්කාර අතුරුදහන් කිරීම් පිළිබඳ චෝදනා වලින් සලකුණු විය.
නොසන්සුන්තාවයට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, පොලිසිය සහ ආරක්ෂක හමුදා විසින් සිවිල් වැසියන්ට එරෙහිව සජීවී පතොරම් පාවිච්චි කිරීමත් සමඟ හසීනා කුරිරු, රාජ්‍ය නායකත්වයෙන් යුත් මර්දනයක් දියත් කළාය. 1971 නිදහස් යුද්ධයෙන් පසු බංග්ලාදේශයේ සිදු වූ දරුණුතම දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය වන නැගිටීමේදී පුද්ගලයින් 1,400 ක් පමණ මිය ගිය බව එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කාර්යාලය ඇස්තමේන්තු කරයි.
හසීනාට නඩු පැවරීම පසුගිය වසරේ විරෝධතා නායකයින් විසින් පත් කරන ලද නොබෙල් ත්‍යාගලාභී මොහොමඩ් යූනුස්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් අන්තර්කාලීන රජය විසින් දෙන ලද මූලික පොරොන්දුවකි. ඩකාහි ජාත්‍යන්තර අපරාධ විනිශ්චය සභාව සඳහා නඩුව ගොඩනැගීම සඳහා මොහොමඩ් තාජුල් ඉස්ලාම් ප්‍රධාන අභිචෝදක ලෙස නම් කරන ලදී.
කැරැල්ලේ සහ හසීනාගේ දඬුවම නියම කිරීමෙන් පසුව, බංග්ලාදේශයේ අන්තර්කාලීන රජය ජාතික ප්‍රතිසන්ධාන ක්‍රියාවලියක් ස්ථාපිත කිරීමේ සැලසුම් නිවේදනය කර ඇත. මෙයට සත්‍ය සහ සංහිඳියා කොමිසමක් පිහිටුවීම ඇතුළත් වන අතර, එය අතීත අපයෝජන විමර්ශනය කිරීම, සුව කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ හසීනාගේ ධුර කාලය තුළ සිදු වූ අපරාධ සඳහා වගවීම සහතික කිරීම ඇතුලත්ය.
ඊට අමතරව, මර්දනය අතරතුර වාර්තා වූ බලහත්කාර අතුරුදහන් කිරීම් සහ අතුරුදහන් වූවන් පිළිබඳ නඩු විමර්ශනය කිරීම සහ විසඳීම සඳහා අතුරුදහන් වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලය (OMP) ස්ථාපිත කිරීමට නියමිතය. මෙම මුලපිරීම් වින්දිතයින්ට යුක්තිය ඉටු කිරීම, ජාතික සමගිය පෝෂණය කිරීම සහ අනාගත මානව හිමිකම් උල්ලංඝනයන් වැළැක්වීම අරමුණු කරයි.
