කොරෝනා වයිරසය යනු කුමක්ද?
Coronaviruses යනු සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාවේ සිට මැදපෙරදිග ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය (MERS) සහ දරුණු උග්‍ර ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය (SARS) වැනි දරුණු රෝග දක්වා රෝගාබාධ ඇති කරන විශාල වෛරස් පවුලකි.
නව කොරෝනා වයිරසය යනු කුමක්ද?
සවිස්තරාත්මක පරීක්ෂණවලින් හෙළි වූයේ 2002 දී චීනයේ සාර්ට්ස්–කෝව් වයිරසය උරුළෑවන්ගෙන් මිනිසුන්ට සහ 2012 දී සෞදි අරාබියේ හි දී මර්ස්–කෝව් වයිරසය තනි මොල්ලියේ ඔටුවන්ගෙන් මිනිසුන්ට සම්ප්‍රේෂණය වී ඇති බවයි. මිනිසුන්ට ආසාදනය වී නොමැති කිරීටක වෛරස් කිහිපයක් සතුන් තුළ සංසරණය වබ හදුනාගෙන තිබේ. ලොව පුරා නිරීක්ෂණ වැඩි දියුණු වන විට, තවත් කොරෝනා වෛරස් හඳුනා ගැනීමට ඉඩ ඇත.
කොරෝනා වයිරසය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට සම්ප්‍රේෂණය විය හැකිද?
ඔව්, සමහර කොරෝනා වෛරස් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට සම්ප්‍රේෂණය විය හැකිය, සාමාන්‍යයෙන් ආසාදිත රෝගියෙකු සමඟ සමීප සම්බන්ධතාවයකින් පසුව, නිදසුනක් වශයෙන්, ගෘහස්ථ සේවා ස්ථානයක හෝ සෞඛ්‍ය සේවා මධ්‍යස්ථානයක දී එය සිදුවිය හැකි ය.
කොරෝනා වයිරසයකින් ආසාදනය වූ කෙනෙකුගේ රෝග ලක්ෂණ මොනවාද?
එය වෛරසය මත රඳා පවතී, නමුත් පොදු ලක්ෂණ අතරට ශ්වසන රෝග ලකුණු, උණ, කැස්ස, හුස්ම හිරවීම සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා ඇතුළත් වේ. වඩාත් දරුණු අවස්ථාවල දී, ආසාදනය, නියුමෝනියාව, දරුණු උග්‍ර ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය, වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වීම සහ මරණයට පවා හේතු විය හැක.
නව කොරෝනා වයිරසය සඳහා එන්නතක් තිබේද?
රෝගයක් අළුත් වූ විට, නව එන්තක් සොයා ගන්නාතුරු ඊට එන්නතක් නොමැත. නව එන්නතක් නිපදවීමට වසර ගණනාවක් ගත විය හැකිය.
නව කොරෝනා වයිරසයට ප්‍රතිකාරයක් තිබේද?
නව කොරෝනා වයිරසය නිසා ඇති වන රෝග සඳහා නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් නොමැත. කෙසේ වෙතත්, බොහෝ රෝග ලක්ෂණ වලට ප්‍රතිකාර කළ හැකි අතර රෝගියාගේ සායනික තත්ත්වය මත පදනම්ව ප්‍රතිකාර කළ හැකිය. එපමණක් නොව, ආසාදිත පුද්ගලයින් සඳහා උපකාරක සත්කාර ඉතා පලදායී විය හැකිය.
ආරක්ෂාවීම සඳහා මට කුමක් කළ හැකිද?
රෝගාබාධ රාශියකට නිරාවරණය වීම හා සම්ප්‍රේෂණය අඩු කිරීම සඳහා වන සම්මත නිර්දේශ වන්නේ මූලික අත් සහ ශ්වසන සනීපාරක්ෂාව පවත්වා ගැනීම සහ ආරක්ෂිත ආහාර පිළිවෙත් සහ හැකි සෑම විටම කිට්ටු හා කිවිසුම් වැනි ශ්වසන රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන ඕනෑම අයෙකු සමඟ සමීප සම්බන්ධතා පැවැත්වීමෙන් වැළකීම ය.
නව කොරෝනා වයිරසයකින් සෞඛ්‍ය සේවකයින් අවදානමට ලක්ව විය හැකි ද?
ඔව්, ඔවුන් අවදානමට ලක් විය හැකිය, සෞඛ්‍ය සේවකයින් සාමාන්‍ය ජනතාවට වඩා බොහෝ විට රෝගීන් සමඟ සම්බන්ධ වන බැවින් සෞඛ්‍ය සේවකයින් නිරන්තරයෙන් සුදුසු ආසාදන වැළැක්වීමේ සහ පාලන පියවරයන් අනුගමනය කරන ලෙස ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය නිර්දේශ කරයි.
දරුණු උග්‍ර ශ්වසන ආසාදන (SARI) සඳහා වන සෝදිසි කිරීම් වැඩි දියුණු කිරීමටත්, SARI හෝ නියුමෝනියා රෝගීන්ගේ අසාමාන්‍ය රටාවන් හොඳින් පරීක්ෂා කර බැලීමටත්, නව කොරෝනා වයිරස් ආසාදනය පිළිබඳ සැක සහිත හෝ තහවුරු වූ සිද්ධියක් පිළිබඳව WHO වෙත දැනුම් දෙන ලෙසත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය සියළුම රටවල් දිරිමත් කරයි.
ජාත්‍යන්තර සෞඛ්‍ය රෙගුලාසි (2005) ට අනුකූලව සෞඛ්‍ය හදිසි අවස්ථා සඳහා ඔවුන්ගේ සූදානම තවදුරටත් ශක්තිමත් කිරීමට රටවල් දිරිමත් කරනු ලැබේ.
අත් සහ ශ්වසන සනීපාරක්ෂාව සහ ආරක්ෂිත ආහාර පිළිවෙත් ඇතුළත්, රෝගාබාධ රාශියකට නිරාවරණය වීම සහ සම්ප්‍රේෂණය කිරීම අඩු කිරීම සඳහා ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සම්මත නිර්දේශ පහත පරිදි වේ.
මත්පැන් මත පදනම් වූ අත් සෝදනයකින් හෝ සබන් සහ ජලය භාවිතා කිරීමෙන් නිතරම අත් පිරිසිදු කරන්න;
කැස්ස සහ කිවිසුම් යන විට මුඛය සහ නාසය නම්‍යශීලීව වැලමිට හෝ ටිෂූ වලින් ආවරණය කරන්න – ටිෂූ වහාම ඉවතට විසි කර අත් සොදා ගන්න;
උණ සහ කැස්ස ඇති ඕනෑම අයෙකු සමඟ සමීප සම්බන්ධතා පැවැත්වීමෙන් වළකින්න;
ඔබට උණ, කැස්ස සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයක් ඇත්නම් කලින් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාගෙන පෙර සංචාරක ඉතිහාසයක් ඇතොත් එය ඔබේ සෞඛ්‍ය සේවා සැපයුම්කරු සමඟ බෙදා ගන්න;
දැනට නව කොරෝනා වයිරස් රෝගයට ගොදුරු වන ප්‍රදේශවල සජීවී වෙළඳපොලවල් වෙත පිවිසෙන විට, සජීවී සතුන් හා සතුන් සමඟ සම්බන්ධතා ඇති පෘෂ්ඨයන් සමඟ අනාරක්ෂිත සම්බන්ධතා වළක්වා ගන්න;
අමු හෝ අර්ධ වශයෙන් පිසූ සත්ව නිෂ්පාදන පරිභෝජනය කිරීමෙන් වැළකී සිටිය යුතුය. හොඳ ආහාර සුරක්ෂිතතා පිළිවෙත් අනුව අමු මස්, කිරි හෝ සත්ව අවයව, වයිරස සම්ප්‍රෙක්ෂනය නොවනු පිනිස පරිස්සමින් වෙන වෙනම පරිහරණය කළ යුතු ය.
(ලෝක සෙෘඛ්‍ය සංවිධානය විසින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති ප්‍රකාශණ කෙරෙන් තෝරාගෙන සිංහල බසට අනුවාදය කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් විසිනි)