(SriLanka Brief/28 October 2025)
හිටපු නැගෙනහිර ආණ්ඩුකාර සහ හිටපු රාජපක්ෂවාදී පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු වූඑම්.එල්.ඒ.එම්. හිස්බුල්ලා ගානා රටේ සිදු වූ රන් වංචාවකට බිළිවී අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 2කට අධික මුදලක් (රුපියල් මිලියන 600කට ආසන්න) අහිමි වී ඇතැයි වාර්තා වේ.
ඔහු නැගෙනහිර ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස පත් කරන ලද්දේ සිරිසේන විසිනි.
2023 මැද භාගයේදී ගානා ජාතිකයන් 11 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත ජාලයක් ඔහුට රන් තොගයක් ලබාදෙන බවට වංචනික පොරොන්දු ලබාගෙන මුදල් ලබාගත් අතර, 2025දී නැවත සම්බන්ධ වී 50kg රන් විකිණීමට යෝජනා කරමින් නකල් ගිවිසුමක්ද සකස් කර ඇත.
ඔක්තෝබර් 16 දින ගානා ආරක්ෂක බලකාය විසින් Weija S.C.C. ප්‍රදේශයේදී සැකකරුවන් 11 දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත. රන් ලෙස සැකකළ වස්තු 2ක් සොයාගෙන ඇති අතර, ඒවායේ සත්‍යතාවය තහවුරු කිරීම සඳහා පරීක්ෂණ සිදු වේ.
සැකකරුවන්ට වංචාව, වංචනික පොරොන්දු සහ වංචාවට උත්සාහ කිරීම යන චෝදනා යටතේ නඩු පවරා ඇති අතර, ඔක්තෝබර් අග භාගයේදී Accra Circuit Courts විසින් ඔවුන්ට 500,000 ගානා සෙඩිස් මුදල් ඇප සහ ඉඩම් හිමිකරුන් දෙදෙනෙකු ඇපකරුවන් ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමේ නියෝගය ලබාදී ඇත. නඩුව නැවත නොවැම්බර් 20 දින විභාගයට ගන්නා බව වාර්තා වේ.
ගානා රන් වෙළඳාම – ඉතිහාසය සහ වංචා
අප්‍රිකාවේ ප්‍රමුඛතම රන් නිෂ්පාදකයෙකු වන ගානා, 2022දී 3.7 මිලියන අවුන්ස රන් නිෂ්පාදනය කළ අතර, 2024දී US\$11.6 බිලියනක රන් අපනයන ආදායමක් උපයා ගත්තේය.
2025දී ගානා රජය Gold Board Act නීතියක් පනවා, බලපත්‍ර නොමැති විදේශික රන් වෙළඳකරුවන්ට තහනම් කිරීමේ සහ පාරදෘශ්‍යතාවය වැඩි කිරීමේ උත්සාහයක් ගත්තේය. එහෙත්, රන් වෙළඳාමට ඇති ඉල්ලුම සහ සංකීර්ණත්වය හේතුවෙන් රන් වංචා ජාල විදේශිකයන්ව වංචා කිරීමට යෙදා ගැනේ.
හිස්බුල්ලාගේ මුදල් මූලාශ්‍රය පිළිබඳ ගැටළු
මෙතරම් විශාල මුදලක් හිස්බුල්ලාට කෙසේ ලැබුණාද? යන්න පිළිබඳව ගැටළු මතු වී ඇත. ඔහු 2025දී දේපළ හා වගකීම් ප්‍රකාශය පරික්ෂණ කොමිසමට ඉදිරිපත් කළ අතර, එහි ව්‍යාපාරික දේපළ “බිංදුවක්” ලෙස දැක්වා ඇත.
ඔහුගේ ආදායම් කොටසෙහි පාර්ලිමේන්තු වැටුප් සහ දීමනා පමණක් සඳහන් වන අතර, රන් වෙළඳාම හෝ විදේශික ආදායම් පිළිබඳ කිසිදු තොරතුරක් නැත. මෙයට පෙර ඔහුට රු. මිලියන 67.5ක වංචාවක් සහ මඩකළපු සරසවිය ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල වී ඇත.
නිගමනය
මෙම සිදුවීම ජාත්‍යන්තර රන් වෙළඳාමට ඇති අවදානම පෙන්වා දෙන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලනික පරිපාලනයේ පාරදෘශ්‍යතාවය පිළිබඳවද ප්‍රශ්න මතු කරයි. දෙරටම පරීක්ෂණ සිදුකරමින් පවතින අතර, මහජන මුදල් භාවිතය සහ දේපළ ප්‍රකාශන පිළිබඳව දැඩි අධීක්ෂණයක් අවශ්‍ය බවට තවත් සංඥාවකි.
