ගාසා/ජෙරුසලම (රොයිටර්) – දින දෙකක් තුළ ගාසාවේ ජබාලියා සරණාගත කඳවුරට එල්ල කළ දෙවන ප්‍රහාරයෙන් බදාදා ඊශ්‍රායල හමුදා තවත් හමාස් අණ දෙන නිලධාරියෙකු මරා දැමූ බව හමුදාව ප්‍රකාශ කළේ, වටලනු ලැබූ ප්‍රදේශයෙන් ඉවත් කරන ලද සිවිල් වැසියන්ගේ පළමු කණ්ඩායම ඊජිප්තුවට තරණය කරමින් සිටියදීය.
හමාස් සටන්කාමීන්ට එරෙහිව ප්‍රහාරයක් එල්ල කරමින්, ඊශ්‍රායලය, ඔක්තෝබර් 7 දා දකුණු ඊශ්‍රායලයට මාරාන්තික දේශසීමා ප්‍රහාරයක් එල්ල කිරීමෙන් පසු ඉස්ලාමීය කන්ඩායම අතුගා දැමීමේ සිය මෙහෙයුමෙහි දී ඊශ්‍රාලය ගොඩබිමෙන්, මුහුදෙන් සහ ගුවනින් ජනාකීර්ණ ගාසා තීරයට බෝම්බ හෙලමින් සිටී.
ගාසා තීරයේ විශාලතම සරණාගත කඳවුර වන ජබාලියා වෙත ඊශ්‍රායලය එල්ල කළ ප්‍රහාරයෙන් පසු පලස්තීනුවන් හිර වූ වින්දිතයින් සොයා මංමුලා සහගත ලෙස සුන්බුන් පෙරළමින් සිටියහ.
“එය සමූල ඝාතනයක්,” සමූල ඝාතනයේ සාක්ෂිකරුවෙක් පැවසීය.
ඊශ්‍රායල හමුදාව ප්‍රකාශ කළේ ඔවුන්ගේ ප්‍රහාරක ජෙට් යානා ජබාලියා හි හමාස් අණ සහ පාලන සංකීර්ණයකට “නිශ්චිත බුද්ධිය මත පදනම්ව” පහර දුන් බවත්, ඉස්ලාමීය කණ්ඩායමේ ටැංකි නාශක මිසයිල ඒකකයේ ප්‍රධානියා වන මුහම්මද් ඒසාර් මරා දැමූ බවත්ය.
“හමාස් සංවිධානය හිතාමතාම සිවිල් ගොඩනැගිලි යට, අවට සහ ඇතුළත තම ත්‍රස්තවාදී යටිතල ව්‍යුහය ගොඩනඟමින්, ගාසාහි සිවිල් වැසියන් හිතාමතාම අනතුරේ හෙළයි,” යනුවෙන් ඊශ්‍රායල ප්‍රකාශයක් පවසයි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් නිලධාරීන් පැවසුවේ මෙම මෙහෙයුම යුද අපරාධයක් විය හැකි බවයි.
“ජබාලියා සරණාගත කඳවුරට ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් පසු සිදු වූ ඉහළ සිවිල් ජීවිත සංඛ්‍යාව සහ විනාශයේ පරිමාණය සැලකිල්ලට ගෙන, මේවා යුද අපරාධවලට තුඩු දිය හැකි අසමානුපාතික ප්‍රහාර බවට අපට බරපතල කනස්සල්ලක් ඇත” යනුවෙන් මානව හිමිකම් පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ කොමසාරිස් සමාජ මාධ්‍ය X අඩවියෙහි ලියා තිබේ.
බදාදා කඳවුරේ සිදුවූ පිපිරීමෙන් මියගිය අය පිළිබඳ ගාසා බලධාරීන්ගෙන් ක්ෂණික සංඛ්‍යාලේඛන ලැබී නැත. පලස්තීන සෞඛ්‍ය නිලධාරීන් පැවසුවේ අඟහරුවාදා පළමු ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරයෙන් 50 දෙනෙකු පමණ මිය ගොස් 150 දෙනෙකු තුවාල ලැබූ බවයි.
© තොම්සන් රොයිටර්
ඊශ්‍රායලය ප්‍රකාශ කළේ අඟහරුවාදා ප්‍රහාරයෙන් ඊබ්‍රාහිම් බියරි මිය ගිය බවයි, ඔහු ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ඔක්තෝබර් 7 ප්‍රහාරයේ ප්‍රධානියා යැයි ඊශ්‍රාලය කියයි.
© තොම්සන් රොයිටර්
එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය ලේකම් ඇන්ටනි බ්ලින්කන් සිකුරාදා ඊශ්‍රායලයට සහ ජෝර්දානයට සංචාරය කරන බව රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව පවසයි. ඔහු ඊශ්‍රායලයේ හමුදා අරමුණු පිළිබඳ යාවත්කාලීන කිරීමක් සඳහා ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු හමුවනු ඇති බව එහි සඳහන් වේ.
මරණය පිළිබඳ දර්ශන
ඊජිප්තුවට යාමට බලා සිටින එක්සත් ජනපද විදේශ ගමන් බලපත්‍ර හිමි ආචාර්ය ෆාති අබු අල්-හසන්, ගාසා තීරය තුළ ජලය, ආහාර හෝ නවාතැන් නොමැතිව අපායගාමී තත්වයන් විස්තර කළේය.
“අපි මියගිය අය දෙස අපගේ ඇස් විවෘත කරමු, අපි මියගිය අය දෙස අපගේ ඇස් වසා ගනිමු,” ඔහු ඊජිප්තුවට යාමට බලා සිටියදී පැවසීය.
“මෙය වෙනත් රටක සිදු වුවහොත් … කාන්තාරයේ වුවද, (මිනිසුන්) අපට (උදව් කිරීමට) එකට එකතු වනු ඇත,” ඔහු පැවසීය.
ඔස්ට්‍රේලියාව, ඔස්ට්‍රියාව, බල්ගේරියාව, චෙක් ජනරජය, ෆින්ලන්තය, ඉන්දුනීසියාව, ඉතාලිය, ජපානය, ජෝර්දානය, එක්සත් රාජධානිය සහ එක්සත් ජනපදය යන රටවලින් ගමන් බලපත්‍ර දරන්නන්, ඔක් 31 දින ඊජිප්තුවට පැමිණියහ.
ඔවුන් රෆා දේශසීමා හරස් මාර්ගය හරහා ධාවනය කර ඇති අතර ආරක්ෂක පරීක්ෂාවට ලක් කළ බව නිලධාරීහු පවසති.
ඊජිප්තුව, ඊශ්‍රායලය සහ හමාස් අතර ගිවිසුමක් යටතේ බදාදා, අවම වශයෙන් විදේශීය ගමන් බලපත්‍ර දරන්නන් 500කගේ ලැයිස්තුවේ අවම වශයෙන් විදේශීය ගමන් බලපත්‍ර හිමිකරුවන් 320ක් මෙන්ම දරුණු ලෙස තුවාල ලැබූ ගාසා වැසියන් දුසිම් ගනනක් ඉවත්ව ගිය බව ඊජිප්තු මූලාශ්‍ර සහ පලස්තීන නිලධාරියෙක් පැවසීය.
ඊජිප්තුවේ උතුරු සිනායි පළාතේ ආණ්ඩුකාරවරයා පසුව වාර්තාකරුවන්ට පැවසුවේ අවම වශයෙන් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා 49 ක් ඊජිප්තුවට පැමිණ ඇති බවයි.
ගාසා හි නසාර් රෝහලේ අධ්‍යක්ෂ Nahed Abu Taeema රොයිටර් පුවත් සේවයට පැවසුවේ, ඉවත් කරන ලද පිරිසට තම රෝහලෙන් තියුණූ සැත්කම් අවශ්‍ය ළමුන් ඇතුළු බරපතල තුවාල ලැබූ රෝගීන් 19 දෙනෙකු ඇතුළත් වූ බවයි.
ගාසා තීරයේ සිට පලස්තීන දරුවන් 1,000කට පමණ ඔවුන්ගේ පවුල් කැටුව එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ රෝහල්වල ප්‍රතිකාර ලබා දෙන බව එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ පුවත් ඒජන්සිය වන WAM පවසයි.
ගාසා දේශසීමා නිලධාරීන් පැවසුවේ දේශසීමා දොරටුව බ්‍රහස්පතින්දා නැවත විවෘත වන අතර එමඟින් තවත් විදේශ ගමන් බලපත්‍ර හිමියන්ට පිටව යා හැකි බවයි. ඊජිප්තු සැලසුම් පිළිබඳව දැනුවත් කරන ලද රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මූලාශ්‍රයක් පැවසුවේ සති දෙකක පමණ කාලයකදී විදේශීය ගමන් බලපත්‍ර හිමියන් 7,500ක් පමණ ගාසා තීරයෙන් ඉවත් කෙරෙනු ඇති බවයි.
හමාස් සංවිධානයට ඉදිරියේදී ගාසා පාලනය කළ නොහැකි බව ඇමෙරිකානු ධවල මන්දිරය පවසයි
හමාස් ප්‍රහාරයෙන් 1,400ක්, බොහෝ දුරට සාමාන්‍ය වැසියන් මිය ගිය අතර, 240ක් ප්‍රාණ ඇපයට ගත් බව ඊශ්‍රායලය ප්‍රකාශ කරන විස්මිත හමාස් ප්‍රහාරයට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කිරීම සඳහා සති කිහිපයක ගුවන් හා කාලතුවක්කු ප්‍රහාරවලින් පසු ඊශ්‍රායලය පසුගිය සතියේ අගභාගයේ හමාස් පාලනය යටතේ පවතින ගාසා තීරයට ගොඩබිම් හමුදා යැවීය.
ගාසා තීරයේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය පවසන්නේ, ඔක්තෝබර් 7 වැනිදා සිට ඊශ්‍රායල ප්‍රහාරවලින් ළමුන් 3,648ක් ඇතුළුව පටු වෙරළබඩ ප්‍රදේශයේ පලස්තීනුවන් 8,796ක් මිය ගොස් ඇති බවයි.
ඊශ්‍රායල හමුදාව පැවසුවේ බදාදා ගාසා තීරයේදී එක් සොල්දාදුවෙකු මිය ගිය බව අඟහරුවාදා 15 ට ඉහළින් ය. හමාස් රොකට් ප්‍රහාර දකුණු ඊශ්‍රායල ප්‍රජාවන්හි මෙන්ම මධ්‍යධරණී වරාය නගර වන අෂ්කෙලොන් සහ අෂ්ඩොද්හි අනතුරු ඇඟවීමේ සයිරන් සමඟ දිගටම පැවතුනි.
“අපි ඉන්නේ දැඩි යුද්ධයක,” නෙතන්යාහු පැවසීය. “මම ඊශ්‍රායලයේ සියලුම පුරවැසියන්ට පොරොන්දු වෙනවා: අපි වැඩේ කරනවා. ජයග්‍රහණය තෙක් අපි ඉදිරියට යනවා.”
ධවල මන්දිරයේ ජාතික ආරක්ෂක ප්‍රකාශක ජෝන් කර්බි බදාදා කියා සිටියේ යුද්ධය අවසන් වූ පසු ගාසා තීරයේ පාලනයට හමාස් සංවිධානය සම්බන්ධ විය හැකි යැයි වොෂින්ටනය විශ්වාස නොකරන බවයි.
ගාසා තීරයේ සිවිල් මරණ සංඛ්‍යාව ඉහළ යමින් තිබියදීත්, කිර්බි පැවසුවේ එක්සත් ජනපදය දැන් සාමාන්‍ය සටන් විරාමයකට කාලය බව විශ්වාස නොකරන නමුත් සතුරුකම්වල මානුෂීය විරාමයන් අවශ්‍ය බවයි.
ඉන්ධන හිඟය සහ බලහත්කාරයෙන් වසා දැමීම නිසා රෝහල්වලට අවශ්‍යතාවයන්ට මුහුණ දීමට අපහසු විය. හමාස් සටන්කාමීන් ඉන්ධන හමුදාමය අවශ්‍යතා සඳහා හරවා යවනු ඇතැයි යන කනස්සල්ල පවසමින් ඊශ්‍රායලය, සුනුවිසුනු වූ භූමිය තුළට ඉන්ධන ගෙන ඒමට මානුෂීය රථ පෙළට ඉඩ දීම ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත.
ගාසා හි අල් ෂිෆා රෝහලේ සේවය කරන වෛද්‍ය ශිෂ්‍යයෙකු වන එසෙඩින් ලුලු බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් ආරක්ෂා වෙමින් නිදා සිටින ළමයින්ගෙන් පිරුණු කොරිඩෝව හරහා ඇවිද යන ආකාරය රූගත කළේය.
“මට තුවාල සනීප කරන්න පුළුවන්, ලේ ගැලීම නවත්වන්න පුළුවන්, මට මේ දරුවන්ගේ ඇඟේ සීතල සුව කරන්න බැහැ. නිදා සිටියදී ඔවුන් වෙව්ලනවා මම දකිනවා, ඔවුන්ට ආවරණය කරන්න දෙයක් නැහැ. ශීත කාලය එනවා … අමනුෂ්‍යකම නවත්වන්න, ” ඔහු කිව්වා.
ආහාර, ඉන්ධන, පානීය ජලය සහ ඖෂධ හිඟ වීම නිසා මංමුලා සහගත මානුෂීය තත්වයන් ගෝලීය වශයෙන් කනස්සල්ලට හේතු වී තිබේ.
ඊශ්‍රායලය සමඟ සබඳතා සාමාන්‍යකරණය කළ අරාබි රාජ්‍යයන් අතළොස්සෙන් එකක් වන ජෝර්දානය බදාදා ප්‍රකාශ කළේ ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයට එල්ල කරන ප්‍රහාරය අවසන් කරන තෙක් ටෙල් අවිව් වෙතින් තම තානාපතිවරයා ඉවත් කරන බවයි. ඊශ්‍රායලය කියා සිටියේ ජෝර්දානයේ තීරණය ගැන කනගාටු වන බවයි.
හමාස් සංවිධානය මෙන් ඉරානයේ සහාය ලබන යේමනයේ හූති ව්‍යාපාරය බදාදා අගභාගයේදී ඊශ්‍රායලයේ ඉලක්ක කිහිපයකට ඩ්‍රෝන යානා විශාල ප්‍රමාණයක් දියත් කළ බව පැවසීය.
මෙම කණ්ඩායම “ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායල ආක්‍රමණ නවත්වන තුරු පලස්තීනුවන්ට සහය දක්වමින් හමුදා මෙහෙයුම් දිගටම කරගෙන යනු ඇත” යනුවෙන් හූති හමුදා ප්‍රකාශක යාහ්යා සරේහේ පැවසීය.
(Nidal al-Mughrabi සහ Emily Rose විසින් වාර්තා කිරීම; රොයිටර් කාර්යාංශය විසින් අතිරේක වාර්තා කිරීම; Angus MacSwan, Gareth Jones සහ Cynthia Osterman විසින් ලිවීම; සංස්කරණය Louise Heavens, William Maclean, Mark Heinrich සහ Howard Goller විසිනි)
රොයිටර් පුවත් සේවයේ ඉංග්‍රීසි ලිපියේ සිංහල අනුවාදය ශ්‍රී ලංකා බ්‍රිෆ් මගිනි.