ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ UNDP වාර්තාව (2022-2023): ජනගහණයෙන් 57% ක් බහුමාන අවදානම් හිරවීමක

ඡායාරූපය තිලිණ කොටුගොඩ (ෆේස් බුක්) අනුග්‍රහයෙනි.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන ශ්‍රී ලංකාවෙහි බහුමාන අවදානමට ලක්වන ජන කණ්ඩායම ගැන කරන ලද සමීක්ෂණයක  ප්‍රතිඵල දැන් නිකුත් කර තිබේ.

බහුමාන අවදානම් දර්ශකය (MVI) යනු සංවර්ධනයේ සහ මානුෂීය උත්සාහයේ සන්දර්භය තුළ අවදානම තක්සේරු කිරීමට සහ මැනීමට භාවිතා කරන මෙවලමකි. එය හුදෙක් ආර්ථික සාධකවලින් ඔබ්බට මිනිසුන්ට සහ ප්‍රජාවන්ට මුහුණ දිය හැකි අවදානමේ විවිධ මානයන් සැලකිල්ලට ගනී. MVI නිර්මාණය කර ඇත්තේ යහපැවැත්ම සහ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව පිළිබඳ බහුවිධ අංශ සලකා බැලීමෙන් අවදානම පිළිබඳ වඩාත් පුළුල් අවබෝධයක් ලබා දීම සඳහා ය.

MVI හි ඇතුළත් කර ඇති නිශ්චිත මානයන් සහ දර්ශක සඳහා බොහෝ විට පහත සඳහන් අංග ඇතුළත් වේ:

ආර්ථික අවදානම්: මෙයට ආදායම් මට්ටම්, ආර්ථික අවස්ථා සඳහා ප්‍රවේශය සහ රැකියා සුරක්ෂිතභාවය වැනි සාධක ඇතුළත් වේ.

සෞඛ්‍ය අවදානම්: සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා ප්‍රවේශය, පෝෂණය සහ සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණ යටිතල පහසුකම් වැනි සෞඛ්‍ය සේවා අංශයන් එය සලකා බලයි.

පාරිසරික අවදානම්: මෙම මානය ස්වභාවික විපත්, දේශගුණික විපර්යාස සහ පාරිසරික හායනය වැනි පාරිසරික අවදානම් සහ ආපදාවලට නිරාවරණය වීම තක්සේරු කරයි.

සමාජ අවදානම්: අධ්‍යාපනය, සමාජ ආධාරක පද්ධති සහ සමාජ ඒකාබද්ධතාව වැනි සමාජ සාධක මෙම මානයට ඇතුළත් වේ.

දේශපාලන සහ ආයතනික අවදානම්: එය පාලනයේ සහ ආයතනවල ස්ථාවරත්වය, දේශපාලන ගැටුම් සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය සලකා බලයි.

සංස්කෘතික අවදානම: MVI හි සමහර අනුවාදවල භාෂාව, ජනවාර්ගිකත්වය සහ සම්ප්‍රදායන් වැනි සංස්කෘතික සාධක ඇතුළත් විය හැක.

එම උපමාන යොදා ගනිමින් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන විසින් ශ්‍රී ලංකාව අරභයා කරන ලද සමීක්ෂනයේ  ප්‍රතිඵල සාරාංශය පහත දැක්වේ.

• ශ්‍රී ලංකාවේ පුද්ගලයන් දස දෙනෙකුගෙන් හය දෙනෙකු (සියයට 55.7) බහුමාන වශයෙන් අවදානමට ලක් වේ. මෙමගින් පෙන්වන්නේ මිලියන 22.16 ක ජනගහනයෙන් 12.34 ක් බහුමාන වශයෙන් අවදානමට ලක් වන බවයි.

• අවදානම් තත්ත්වයට මුහුණ දෙන පුද්ගලයන් මිලියන 12.34 වන අතර, ඉන් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් වන මිලියන 10.13ක් ග්‍රාමීය පදිංචිකරුවන් වේ. ඔවුහු විශේෂයෙන් නැගෙනහිර, උතුර සහ උතුරු මැද පළාත්වල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත. ග්‍රාමීය බහුමාන අවදානමට දායක වන ප්‍රමුඛ සාධක අතර ණය බර (සියයට 17.8), ආපදාවලට ඔරොත්තු දීමේ නොහැකියාව (සියයට 13.1) සහ ජල මූලාශ්‍ර වෙත ප්‍රවේශය වීමට ඇති බාධා (සියයට 10.7) ඇතුළත් වේ.

• බහුමාන අවදානම් දර්ශකයෙහි (MVI) ජාතික ප්‍රතිඵල පෙන්නුම් කරන්නේ ණය තත්ත්වය, ආපදාවට අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව සහ පාසල් අධ්‍යාපනය ලබන වසර ගණනාව ශ්‍රී ලංකාවේ MVI සඳහා බලපාන මූලික සාධක බවයි.

• MVI සඳහා ඉහළම බලපැම ඇති කරන්නේ ගෘහස්ථ ණය සම්බන්ධ දර්ශකයයි. ජනගහනයෙන් සියයට 33.4ක් ආහාර, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සහ අධ්‍යාපනය වැනි අත්‍යවශ්‍ය අවශ්‍යතා සඳහා ණයට ගැනීම මෙන්ම ස්වර්ණාභරණ හෝ විකුණුම් භාණ්ඩ උකස් කිරීම ඇතුළුව ණය සම්බන්ධ දර්ශකවල අවදානම් සහ අහිමිවීම් අත්විඳිති. ආර්ථික අර්බුදය මධ්‍යයෙහි, පුද්ගලයන්ගේ ණය තත්ත්වයන් පිරිහී ඇති අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ණය දර්ශකයේ අහිමිවීම් ඉහළ යා හැකිය.

• ආපදාවට අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව MVI සඳහා දෙවන විශාලතම බලපෑමේ සාධකය වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ජනගහනයෙන් අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයකට (සියයට 48.8) ආපදා සූදානමක් නොමැති අතර, දේශගුණික අවදානම් වේගවත් වීම එය උග්‍ර කරන ප්‍රධාන අවදානම් සාධකයකි. විපත්වලදී ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමාණවත් සූදානමක් නොමැති බව අවධාරනය කරමින්, අනුවර්තන ධාරිතා දර්ශකය වඩාත් සැලකිය යුතු හිඟ මට්ටමක් ප්‍රදර්ශනය කරයි. එමඟින් ජනගහනය ඉහළ අවදානමකට නිරාවරණය වේ.

• බාලක සහ බාලිකා පාසල් අධ්‍යාපනය තුන්වන වැඩිම දායකත්වය දක්වන දර්ශක ලෙස කැපී පෙනෙන අතර, ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපාර්ශවය අතර අධ්‍යාපන මට්ටම් ඉහළ නැංවීම සඳහා ප්‍රධාන මැදිහත්වීම්වල තීරණාත්මක අවශ්‍යතාවය ඉස්මතු කරයි.

• ජල මූලාශ්‍ර සම්බන්ධයෙන් සියයට 35.6ක් අවදානමට ලක්විය හැකිය. ජලය සඳහා පුළුල් ප්‍රවේශයක් සහතික කිරීම අරමුණු කරගත් ප්‍රයත්නයන්ට ප්‍රමුඛත්වය දීමේ තීරණාත්මක අවශ්‍යතාවය ඉස්මතු කරයි.

• අම්පාර, මඩකලපුව, කිලිනොච්චි, මුලතිව්, නුවරඑළිය, පුත්තලම සහ වවුනියාව ඇතුළු දිස්ත්‍රික්ක කිහිපයක් කැපී පෙනෙන බහුමාන අවදානම් අගයන් පෙන්නුම් කරන අතර, එම පලාත් හි ජනගහනයෙන් සියයට 65කට වඩා වැඩි පිරිසක් අවදානමට ලක්විය හැකි බවට හඳුනාගෙන ඇත. ගම්පහ සහ කොළඹ ඒවායේ සැලකිය යුතු විශාල  ජනගහන ප්‍රමාණයට ගැලපෙන පරිදි අවදානම් සහිත පුද්ගලයන්ගේ ඉහළම සාන්ද්‍රණයක් සහිත ප්‍රදේශ ලෙස ඉස්මතු වේ.

(ඉංග්‍රිසි බසින් පල කරන ලද වාර්තාවෙන් උපුටා ගෙන පරිවර්ථනය කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් විසිනි.)