2025 අංක 1 දරන හදිසි (විවිධ විධිවිධාන සහ බලතල) රෙගුලාසි හඳුන්වාදීමෙන් පසුව, ශ්රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිසම මෑතකදී ජනාධිපතිවරයා වෙත ලිපියක් යොමු කර තිබේ. දිට්වා සුළි කුණාටුවෙන් ඇති වූ විනාශයට ප්රතිචාර වශයෙන් මෙම රෙගුලාසි පනවන ලදී.
රෙගුලාසි:Emergency 2464-31_S
එම රෙගුලාසි, පෙර රජයන් විසින් අවස්ථා කිහිපයකදී භාවිතා කරන ලද සැකිලි රෙගුලාසි සමූහයකින් උපුටා ගන්නා ලද බව කොමිසම නිරීක්ෂණය කරයි. එම රෙගුලාසිවල විධිවිධාන කිහිපයක් ශ්රී ලංකා ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයට සහ අදාළ ජාත්යන්තර මානව හිමිකම් සම්මතයන් සහ ප්රමිතීන්ට නොගැලපෙන බව නිරීක්ෂණය කර තිබේ.
ශ්රී ලංකාවේ ජනතාව අත්විඳින ලද පාඩුව සහ දුෂ්කරතා පිළිබඳව මානව හිමිකම් කොමිසම සිය ශෝකය ප්රකාශ කළ අතර, ප්රතිසාධන ක්රියාවලිය සියලු පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන බව සහතික කිරීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කරයි.
ශ්රී ලංකා ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව සහ ජාත්යන්තර මානව හිමිකම් ප්රමිතීන් යන දෙකම සමඟ නව රෙගුලාසිවල අනුකූලතාවය පිළිබඳව කොමිසම සිය ලිපියෙන් කරුණු කිහිපයක් ගෙනහැර දක්වා තිබේ. ශ්රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභා පනත යටතේ ස්ථාපිත කර ඇති පරිදි, ජාතික නීති සහ පරිපාලන භාවිතයන් ගෝලීය මානව හිමිකම් සම්මතයන් සමඟ පෙළගැස්වීම පිළිබඳව රජයට උපදෙස් දීමට කොමිසමට බලය පවරයි.
මතු කරන ලද මූලික ගැටළු වලින් එකක් වූයේ ආපදා සහන සඳහා නේවාසික පරිශ්ර ඇතුළු ඕනෑම ගොඩනැගිල්ලක් ඉල්ලා සිටීමට ලබා දී ඇති පුළුල් අධිකාරියයි. එවැනි බලතල නවාතැන් අයිතියට අසමාන ලෙස බලපෑ හැකි බව තර්ක කරන කොමිසම, නේවාසික දේපළ බැහැර කිරීමට හෝ අවම වශයෙන් බලපෑමට ලක් වූවන් සඳහා විකල්ප නවාතැන් සහතික කිරීමට නියාමනය සංශෝධනය කිරීමට නිර්දේශ කරයි.
ජාතික ආරක්ෂාව හෝ අත්යවශ්ය සේවාවන් සම්බන්ධයෙන් ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට වැඩ කිරීමට හෝ පුද්ගලික සේවයක් අත්යවශය සේවාවක් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට හෝ බලයලත් නිලධාරීන්ට අවසර දෙන රෙගුලාසිය ද කොමිසම විවේචනය කරයි. නොපැහැදිලි භාෂාව බලහත්කාරය ශ්රමයට හේතු විය හැකි බවත්, එය ව්යවස්ථාපිත අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීමක් බවත්, මෙම විධිවිධානය සම්පූර්ණයෙන්ම අවලංගු කරන ලෙසත් එය අනතුරු ඇඟවයි.
අත්යවශ්ය සේවාවන්ට අදාළ වැරදි සඳහා දේපළ අනිවාර්යයෙන් රාජසන්තක කිරීම තවත් සැලකිය යුතු කරුණකි. මෙම වැරදිවල විෂය පථය ඕනෑවට වඩා පුළුල් වන අතර නීත්යානුකූල වෘත්තීය සමිති ක්රියාකාරකම් ඇතුළත් විය හැකි බවත්, එමඟින් ව්යවස්ථාපිත ආරක්ෂාවන් උල්ලංඝනය කරන බවත් කොමිසම සඳහන් කරයි. සම්පූර්ණ රාජසන්තක කිරීම ක්රියාත්මක කිරීමට වඩා, දඬුවම් නියම කිරීමේදී සහ දඬුවම් පැනවීමේදී අධිකරණවලට අභිමතය ලබා දිය යුතු බව එය නිර්දේශ කර තිබේ.
මහජන හදිසි අවස්ථා සඳහා මානව හිමිකම්කොමිසම අදාළ නොවන බව සලකන වැඩිහිටියන් අතර සම්මුති ලිංගික ක්රියාවන් ඇතුළු පුළුල් පරාසයක වැරදි සඳහා වරෙන්තුවක් නොමැතිව පුද්ගලයින් රඳවා තබා ගැනීමට හෝ අත්අඩංගුවට ගැනීමට පොලිසියට සහ හමුදා නිලධාරීන්ට ද රෙගුලාසි මගින් අවසර දෙනු ලැබේ.
තවද, මෙම නීතිය යටතේ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ අනිවාර්ය මරණ දඬුවම් පැනවීම පිළිබඳව මානව හිමිකම් කොමිසමට දැනුම් දීමේ අවශ්යතාවයක් නොමැති බව කොමිසම අවධාරණය කරයි. සම්මුතිවාදී ලිංගික ක්රියාවන් පිළිබඳ යොමු කිරීම් ඉවත් කරන ලෙසත්, අත්අඩංගුවට ගැනීම් පිළිබඳව කොමිසමට කාලෝචිත ලෙස දැනුම් දෙන ලෙසත්, මරණ දඬුවම මෙම රෙගුලාසිවලින් ඉවත් කරන ලෙසත් එය රජයෙන් ඉල්ලා සිටියි.
ප්රකාශනයේ නිදහස තවත් සැලකිලිමත් විය යුතු ක්ෂේත්රයක් වේ. රාජ්ය නිලධාරීන් අතර ‘අතෘප්තිය’ ඇති කිරීම අපරාධකරණයට කොමිසම විරුද්ධ වන අතර, එම යෙදුම ඕනෑවට වඩා පුළුල් බවත් නීත්යානුකූල විවේචන සහ දේශපාලනික ප්රචාර යටපත් කළ හැකි බවත් තර්ක කරයි. හදිසි අවස්ථා වලදී පවා රාජ්ය නිලධාරීන් විවේචනය කිරීම ඉවසා සිටීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කරන මානව හිමිකම් කොමිසම, මෙම යෙදුම රෙගුලාසිවලින් ඉවත් කිරීමට නිර්දේශ කර තිබේ.
මහජන ආරක්ෂාවට හෝ සාමයට අගතියක් ලෙස සැලකෙන පෝස්ටර්, අත්පත්රිකා හෝ පත්රිකා බෙදා හැරීම තහනම් කිරීම පුද්ගලික සහ නිදහස් කථනය මැඩපැවැත්වීමට හේතු වන බැවින් ද කොමිසමේ විවේචනයට ලක්ව තිබේ .
මෙම නියාමනය මෙන්ම, මහජන බියක් හෝ කැළඹීමක් ඇති කළ හැකි කටකතා හෝ අසත්ය ප්රකාශ පැතිරවීම අපරාධයක් ලෙස සලකන රෙගුලාසිය අවලංගු කරන ලෙස කොමිසම ඉල්ලා සිටියි. එවැනි විධිවිධාන අපැහැදිලි බවත්, විශේෂයෙන් සත්යය සහ අසත්යයන් තහවුරු කර ගැනීමට අපහසු විය හැකි අර්බුදකාරී කාලවලදී, කථනය සඳහා අසාධාරණ සීමාවන් පැනවීමේ අවදානමක් ඇති බවත් එය තර්ක කරයි. ආසන්න ප්රචණ්ඩත්වය ඇති කරන අසත්ය තොරතුරු පමණක් අපරාධ සම්බාධකවලට යටත් විය යුතු බව කොමිසම යෝජනා කර තිබේ.
පොලිස් සහ හමුදා නිලධාරීන්ට ලබා දී ඇති පුළුල් විමර්ශන බලතල විශේෂයෙන් ප්රමාණවත් පරීක්ෂාවන් සහ තුලනයන් නොමැතිකම හේතුවෙන් ගැටළු සහගත ලෙස මාෙනව හිමිකම් කොමිසම සලකුණු කර තිබේ, . අපයෝජන අවදානම පිළිබඳව කොමිසම කනස්සල්ල පළ කරන අතර, අත්අඩංගුවේ පසුවන මරණ වැළැක්වීම සඳහා මාර්ගෝපදේශ ක්රියාත්මක කිරීමට අමතරව සාමාන්ය අපරාධ ක්රියා පටිපාටි යෙදිය යුතු බව නිර්දේශ කර තිබේ.
අවසාන වශයෙන්, පොලිස් නිලධාරීන් විසින් ලබා ගන්නා පාපොච්චාරණවලට එරෙහිව ආරක්ෂාව බැහැර කරන ප්රකාශ පිළිගැනීම පිළිබඳ නියාමනය පිළිබඳව කොමිසම ගැටළු මතු කරයි. මෙය වධහිංසාවට එරෙහි ව්යවස්ථාමය සහතිකය උල්ලංඝනය කිරීමට හේතු විය හැකි බවට අනතුරු ඇඟවූ අතර සාමාන්ය නීතිමය ආරක්ෂාවන්ට පක්ෂව නියාමනය අවලංගු කරන ලෙස ඉල්ලා සිටි තිබේ.
අවසාන වශයෙන්, හදිසි නීති රෙගුලාසි ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවට සහ ජාත්යන්තර මානව හිමිකම් ප්රමිතීන්ට සම්පූර්ණයෙන්ම අනුකූල වන බව සහතික කිරීම සඳහා ඉස්මතු කර ඇති විධිවිධාන අවලංගු කිරීමට හෝ සංශෝධනය කිරීමට මානව හිමිකම් කොමිසම ජනාධිපතිවරයාගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. අදාළ විශේෂඥයින්ගේ ආදානය සමඟ, පොදු හදිසි අවස්ථා වලදී භාවිතා කරන සැකිලි රෙගුලාසි පුළුල් සමාලෝචනයක් සහ ප්රතිසංස්කරණයක් ද කොමිසම නිර්දේශ කළේය.
ඉංග්රිසි බසින් නිකුත් කරන ලද ජනාධිපතිවරයට යැවූ ලිපිය අනුසාරයෙනි.