ඡායාරූපය: වෛද්‍ය මනෝහරන් ජිනීවා මානව හිමිකම් කොමිසමෙහිදී ( 2015) © සුනන්ද දේශප්‍රිය
වෛද්‍ය මනෝහරන් කාසිපිල්ලෙයි තම පුත් රගිහාර්ගේ ඝාතනය සම්බන්ධයෙන් දශක ගණනාවක් තිස්සේ වගවීම සොයමින් සිටියද, යුක්තිය නොදැක මිය ගියේය. එය අවධාරනය කරන්නේ දණ්ඩ මුක්තිය අවසන් කර ශ්‍රී ලංකාවේ වින්දිතයින්ට සහ ඔවුන්ගේ පවුල්වලට යුක්තිය ලබා දීමේ හදිසි අවශ්‍යතාවයයි.
රගිහාර් මනෝහරන්
ශ්‍රී ලංකාව ආවරණය කරන්නේ වර්ග කිලෝමීටර් 65,610 ක් පමණකි. එනමුත් මෙතරම් කුඩා දූපතෙහි, එහි පස දශක ගණනාවක් තිස්සේ අසංඛ්‍යාත අහිංසකයන්ගේ රුධිරයෙන් පෙගී ඇති අතර ඔවුන්ගේ පවුල්වලට සහ ආදරණීයයන්ට යුක්තිය දිගු කලක් තිස්සේ මිරිඟුවක්ව පවතී.
ත්‍රිකුණාමලයේ පදිංචි රගිහාර් මනෝහරන් නම් අහිංසක තරුණයා, 2006 ජනවාරි මාසයේදී ආරක්ෂක හමුදා සාමාජිකයින් පිරිසක් විසින් සිදු කරන ලදැයි කියන අඥාන ඝාතනයකින් ජීවිතය අහිමි වූ අහිංසකයෙකි.
ඒ වන විට වයස අවුරුදු 20 ක් වූ රාගිහාර්, අලුත් අවුරුද්ද සැමරීම සඳහා එදින රාත්‍රියේ ත්‍රිකුණාමල වෙරළ තීරයේ රැස්ව සිටි ඔහුගේ මිතුරන් වන යෝගරාජා හේමචන්ද්‍ර, ලෝගිතරාජා රොහාන්, තංගතුරෙයි සිවනන්ත, ෂන්මුගරාජා ගජේන්ද්‍රන්, යෝගනාදන් පූන්ගලලෝගන් සහ ප්‍රරාජසිංහම් කොවුල්රාජ් සමඟ ඝාතනය කරන ලදී.
රාගිහාර්ගේ මරණය ඔහුගේ පියා වන වෛද්‍ය මනෝහරන් කාසිපිල්ලෙයි ආත්මී්‍ය වහයෙන් විනාශ කළේය. වෙඩි තැබීමට පෙර ඔහුගේ පුතා උදව් ඉල්ලා සිටි එකම පුද්ගලයා ඔහුය. දශක දෙකක් තිස්සේ, රාගිහාර් සහ ඔහු සමඟ මරා දැමූ අනෙකුත් තරුණයින්ට යුක්තිය ඉල්ලා සිටින එකම හඬ වූයේ වෛද්‍ය මනෝහරන්ය. අනෙක් අයගේ පවුල් දිගු කලක් නිහඬව සිටීමට තර්ජනය කර තිබුණි. නිරන්තර බිය ගැන්වීම්වලට මුහුණ දුන්නද, ඔහු පසුබැසීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. වෛද්‍ය මනෝහරන්ට තම වෛද්‍ය සේවය අත්හැරීමට සිදු වූ අතර ඔහුගේ දරුවන්ට පාසල් යාම නතර කිරීමට සිදු විය.
වෛද්‍ය මනෝහරන්ගේ ඉරණම
අවසානයේ ඔහුට එක්සත් රාජධානියට පිටුවහල් වීමට සිදු වූ අතර, එහිදී ඔහු යුක්තිය සඳහා සටන දිගටම කරගෙන ගියේය. එහෙත්, ශ්‍රී ලංකාවේ දරුවන් මරා දැමූ හෝ බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කරන ලද බොහෝ ශෝකජනක දෙමව්පියන් මෙන්, ඔහුගේ පුත් රාගිහාර් වෙනුවෙන් යුක්තිය සඳහා ඔහුගේ ජීවිත කාලය පුරාම කළ ගවේෂණය ඉටු නොවී වෛද්‍ය මනෝහරන් පසුගියදා සතියේ මිය ගියේය.
2019 ජූලි මාසයේදී සන්ඩේ ඔබ්සර්වර් සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී, වෛද්‍ය මනෝහරන් තම පුතා “නිහඬ හා හොඳ දරුවෙක්” ලෙස හැදින්වීය. මේස පන්දු සංගමයේ පුහුණුකරුවෙකු වූ රාගිහාර් තම දෙමාපියන් මෙන් වෛද්‍යවරයෙකු වීමට අපේක්ෂා කළේය. වෛද්‍ය මනෝහරන්ට, රාගිහාර්ගේ මරණය ඔහුගේ පවුලේ විනාශය සහ එහි සතුට බිඳ වැටීමක් ලෙස දැනුනි. “සියල්ල විනාශ වුණා,” ඔහු පැවසීය.
වසර 19 කට පෙර වෙරළ තීරයේ සුදු වැලි මත රගිහාර් සහ ඔහුගේ මිතුරන් ඝාතනය කිරීම, යුද්ධය අතරතුර 2006 සහ 2009 අතර සිදු කරන ලද පළමු “සංකේතාත්මක” අපරාධවලින් එකක් බවට පත්විය. 2005 නොවැම්බර් මාසයේ පැවති ජනාධිපතිවරණයේදී ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ බලයට පත් වී මාස දෙකකට පසුව එම පිරිමි ළමයින් ඝාතනය කරන ලදී.
පියාට එවූ අවසන් පණිවිඩය
සන්ඩේ ඔබ්සර්වර් සමඟ කළ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී, ආචාර්ය මනෝහරන් පැවසුවේ රාත්‍රියේ තම පුතාගෙන් අමුතු කෙටි පණිවිඩයක් ලැබුණු බවත් එහි ලියා තිබුණේ ‘තාත්තා’ කියා පමණක් බවත්ය. එවකට තම පියාට කතා කළ රාගිහාර් පවසා තිබුණේ ආරක්ෂක හමුදා ඔවුන් වට කර ඇති බවය. අනතුරුව දුරකථනය නිශ්ශබ්ද වීය.
පසුව, නිවැසියන්ට වෙරළ තීරයෙන් පිපිරීමක් ඇසුණි. වෛද්‍ය මනෝහරන් එම ස්ථානයට දිව ගිය නමුත් නාවික හමුදා වැටලීමක් මගින් ප්‍රදේශයට ඇතුළු වීම වළක්වා තිබුණි. “මට දෙමළ භාෂාවෙන් උදව් ඉල්ලා කෑගැසීම් ඇසුණා” ඔහු සිහිපත් කළේ පසුව වෙඩි හඬ ද ඇසුණු බවයි.
පියා ලවා මරා දැමූ පුතා හදුනා ගැනීම
පසුව මෘත ශරීරාගාරයට ගිය වෛද්‍ය මනෝහරන්ට තම පුතාගේ වෙඩි උණ්ඩවලින් පිරුණු සිරුර හඳුනා ගැනීමට සිදු විය. “ඔවුන් මට පෙන්වූ පළමු මළ සිරුර මගේ පුතාගේ” ඔහු පැවසීය. ඒ කාලයේ නිලධාරීන් පැවසුවේ රාගිහාර් සහ ඔහුගේ මිතුරන් රැගෙන ගිය අත්බෝම්බයක් පුපුරා ගොස් මිය ගිය බවයි.
එල්ටීටීඊ ලේබලය
තරුණයින්ට වෙඩි තබා ඝාතනය කර ඇති බව දිස්ත්‍රික් වෛද්‍ය නිලධාරී වෛද්‍ය ගාමිණී ගුණතුංග නිර්භීතව තහවුරු කළ විට පමණක් සත්‍යය එළියට ආවේය. නමුත්, රාගිහාර් සහ ඔහුගේ මිතුරන් බලධාරීන් විසින් එල්ටීටීඊ සටන්කාමීන් ලෙස ලේබල් කරන ලද අතර, එය වෛද්‍ය මනෝහරන් විසින් තරයේ ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.
මෙම සිද්ධියෙන් මියගියගේ ඝාතකයින් නීතිය හමුවට පමුණුවන ලෙස රජයෙන් ඉල්ලා සිටිමින් මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් අතරින් විශාල විරෝධයක් ඇති විය. නමුත් ඝාතනවලින් පසුව ඇති වූ බිය ගැන්වීම් පිළිබඳ බොහෝ සිදුවීම් නිසා වෛද්‍ය මනෝහරන් තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බලධාරීන් කෙරෙහි ගැඹුරු බියක් සහ රටේ නීති පද්ධතිය කෙරෙහි අවිශ්වාසයක් ඇති විය.
එකම සාක්ෂිය සහ ගල් ප්‍රහාර
2006 දී සාක්ෂි දුන් එකම සාක්ෂිකරු වූයේ වෛද්‍ය මනෝහරන් ය. කෙසේ වෙතත්, ඔහු සහ ඔහුගේ පවුලේ අය අඛණ්ඩ බිය ගැන්වීම් සහ හිරිහැරවලට මුහුණ දුන්හ. ඝාතනවලින් දින 10 කට පසු ජනවාරි 10 වන දින පරීක්ෂණයක් පැවැත්වූ විට, මනෝහරන් සාක්ෂි දුන්නේය.
එදින රාත්‍රියේ ඔහුගේ නිවසට ගල් ප්‍රහාර එල්ල වූ අතර, එදින රාත්‍රියේ සහ ඊට පසු රාත්‍රී කිහිපයකම ඔහුට නිර්නාමික ඇමතුම් කිහිපයක් ලැබුණි. දෙමළ වචන කිහිපයක් මිශ්‍ර කළ සිංහල භාෂාවෙන් කතා කළ මිනිසෙක් ඔහු සහ ඔහුගේ පවුලේ අය මරා දමන බවට තර්ජනය කළේය. නිර්නාමික ඇමතුම දුන් පුද්ගලයාගේ කෝපයට හේතු වූ වරද වූයේ රාගිහාර් සහ ඔහුගේ මිතුරන් ඝාතනය කළ අයට එරෙහිව මරණ පරීක්ෂණයේදී වෛද්‍ය මනෝහරන් සාක්ෂි දීමයි.
කෙසේ වෙතත්, තර්ජන නොතකා, ආචාර්ය මනෝහරන් ඊළඟ සතියේ ත්‍රිකුණාමලය මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයට පැමිණියේ තවත් සාක්ෂිකරුවන් කිහිප දෙනෙකු සමඟිනි. ඔවුන් එතැන් සිට උසාවියේ සිටි පොලිස් නිලධාරියෙකු විසින් ටයිගර් (කොටි) ලෙස හැඳින්වූ අතර එල්ටීටීඊය ගැන සඳහන් කරමින් ඔහු ඉදිරියට පැමිණියහ.
එම වසරේ ජුනි මාසයේදී, ඝාතනයට ලක් වූ රාගිහාර්ගේ සහෝදරයා වන ෂාර්හාර් මනෝහරන් උසස් පෙළ විභාගවලට පෙනී සිටීමට පාසල් පිණිස ත්‍රිකුණාමලය වෙත යමින් සිටියදී පොලිස් නිලධාරීන් දෙදෙනෙකු විසින් නතර කරන ලදී.
ඔහු වෛද්‍ය මනෝහරනගේ පුත්‍රයා බව දැනගත් පොලිස් නිලධාරීන් පවසා තිබුණේ, “ඔබේ පියා මේ මුළු කාරණයම ජාත්‍යන්තර තලයේ ප්‍රදර්ශනය කරනවා. මේක හොඳ නැහැ. අපි පසුව හමුවෙමු” යනුවෙනි. මෙය තර්ජනයක් ලෙස සලකමින් ෂාර්හාර් පාසල් යනවා වෙනුවට ආපසු නිවසට පැමිණ තිබුණි. අවසානයේ පවුලට රටින් පලා යාමට සිදු වූ අතර ඔහුට එක්සත් රාජධානියේ රැකවරණය ලැබුණි.
ඝාතනය වාර්තා කළ මාධ්‍යවේදී සුගිර්ධරාජන්ටත් මරණය
දරුණු ප්‍රතිවිපාකවලට මුහුණ දුන් එකම සාක්ෂිකරු ඔහු නොවේ. ඝාතනවලින් සති කිහිපයකට පසු, සුදර් ඔලි මාධ්‍යවේදී සුබ්‍රමනියම් සුගිර්ධරාජන් වෙඩි තබා ඝාතනය කරන ලදී. ඔහු වෛද්‍ය මනෝහරන් සමඟ මෘත ශරීරාගාරයට ගොස් වෙඩි වැදී තුවාල ලැබූ මළ සිරුරු පෙන්වන ඡායාරූප ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර, ඔවුන් ග්‍රෙනේඩ් පිපිරීමකින් මිය ගිය බවට රජයේ ප්‍රකාශ අසත්‍ය බව සනාථ කළේය. නඩුවේ සාක්ෂිකරුවෙකු වූ ප්‍රදේශයේ ත්‍රිරෝද රථ රියදුරෙකුට ද එවැනිම ඉරණමක් අත්විඳීමට සිදුවිය.
පූජ්‍ය හඳුන්ගමුවේ නන්දරතන හිමිටත් මරණය
රාගිහාර්ගේ ඝාතනය ප්‍රසිද්ධියේ හෙළා දුටු භික්ෂුවක් ද මිය ගියේය. ඒ පූජ්‍ය හඳුන්ගමුවේ නන්දරතන හිමිය. එහිමියන් සිංහල සහ දෙමළ කතා කළ, සාමය වෙනුවෙන් කටයුතු කළ සහ මියගිය සිසුන් සිහි කිරීම සඳහා පැවති සැමරුමකට මෙන්ම පොංගු දෙමළ උත්සව දෙකටම සහභාගී වූ අයෙකි. 2007 මැයි මාසයේදී තුවක්කුකරුවන් විසින් ඔහු වෙඩි තබා ඝාතනය කරන ලදී.
ඩීඅයිජී වූ කපිල ජයසේකර
2013 ජූලි 12 වන දින, මෙම නඩුව සම්බන්ධයෙන් STF නිලධාරීන් 12 දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගන්නා ලදී. කෙසේ වෙතත්, එවකට මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීන්, ඝාතන ස්ථානයට ප්‍රාදේශීය මානව හිමිකම් නිරීක්ෂකයින් විසින් සොයා ගන්නා ලද STF (ත්‍රිකුණාමලය) හි හිටපු ප්‍රධානී කපිල ජයසේකර අත්අඩංගුවට ගැනීමට රජය අපොහොසත් වීම විවේචනය කළහ. 2013 අගෝස්තු මාසයේදී රජය ජයසේකර නියෝජ්‍ය පොලිස්පති තනතුරට උසස් කර නැගෙනහිර පළාතට නැවත යැවීය. අවසානයේ ඔහු පළාත භාර ජ්‍යෙෂ්ඨ නියෝජ්‍ය පොලිස්පතිවරයා වූ අතර 2020 දී විශ්‍රාම ගියේය.
සාක්ෂිකරුවන් මරා සැකකරුවන් නිදහස්වීම
මේ අතර, තුවාලයට ලුණු එක් කරමින්, අත්අඩංගුවට ගත් අය මාස කිහිපයක් ඇතුළත ඇප මත නිදහස් කරන ලදී. 2019 ජූලි මාසයේදී, සාක්ෂි දීමට සාක්ෂිකරුවන් සොයා ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් CID විසින් කරන ලද විමර්ශනයට බාධා ඇති වූ පසු, ත්‍රිකුණාමලය මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය STF නිලධාරීන් නිදහස් කළේය. රටේ දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පැවති ගැටුම අතරතුර නැගෙනහිර පළාතේ සිදු වූ වඩාත් සංකේතාත්මක නඩු වලින් එකක් වූ මෙයට අවසානයේ යුක්තිය ඉටු නොවී අවසන් විය. නඩුවේ සැකකරුවන් ලෙස නම් කරන ලද විශේෂ කාර්ය සාධක බලකායේ (STF) නිලධාරීන් දොළොස් දෙනෙකු සහ පොලිස් නිලධාරියෙකු එදිනම නිදහස් විය.
කෙසේ වෙතත්, ඒ අවස්ථාවේ ආචාර්ය මනෝහරන් පුදුම වූයේ නැත. ශ්‍රී ලංකාවේ පැවති නඩු විභාගයකදී තම පුතාට යුක්තිය ඉටු කළ හැකිදැයි ඔහු දිගු කලක් තිස්සේ සැක පළ කර තිබුණි. ශ්‍රී ලංකාවේ අධිකරණ පද්ධතිය ශ්‍රී ලංකාවේ දෙමළ ජනතාවට යුක්තිය ඉටු කිරීමට අඛණ්ඩව අපොහොසත් වී ඇති බව ඔහු එකල පැවසීය.
ඔහු සෙවූ යුක්තිය රජයට ලබා දිය යුතු දේට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් වූ අතර, ජාත්‍යන්තර අධිකරණ පද්ධතියෙන් යුක්තිය පතමින්, යුක්තිය ඉටු නොකළහොත් තමා රගිහාර්ගේ පියා ලෙස හැඳින්විය නොහැකි බව මනෝහරන් පැවසීය.
පුතුට යුක්තිය නැතිව පියා දෑස් පියාගනී
කෙසේ වෙතත්, වෛද්‍ය මනෝහරන්ගේ ජීවිත කාලය පුරාම පැවති සටන ඔහුගේ උපන් නගරය වන ත්‍රිකුණාමලයෙන් බොහෝ දුරින් 74 වන වියේදී හද කම්පා කරවන සුළු ලෙස අවසන් විය. ඔහු තම ආදරණීය පුත් රගිහාර්ට යුක්තිය ඉටු වන බව නොදැක මිය ගිය. එය ඔහු ඉටු කරන බවට දිවුරුම් දුන් පොරොන්දුවකි.
ඔහුගේ මරණය ශ්‍රී ලංකාවේ අධිකරණ පද්ධතිය, නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතන සහ අනුප්‍රාප්තික රජයන් පවා ශෝකයට පත් දෙමාපියන් නැවත නැවතත් අසමත් කර ඇති ආකාරය පිළිබඳ තියුණු මතක් කිරීමකි. විසඳුමක් නොමැතිව ඔවුන්ට දරාගත නොහැකි වේදනාවක් දරා උරුම කරයි. රාගිහාර් සහ ඔහුගේ මිතුරන්ගේ කතාව එක් පවුලක ඛේදවාචකයක් පමණක් නොවේ. එය හදිසි ක්‍රියාමාර්ග සඳහා ආයාචනයකි.
අධිකරණමය නොවන ඝාතන සහ බලහත්කාර අතුරුදහන් කිරීම්වලට ගොදුරු වූවන්ට යුක්තිය සහතික කළ යුතු අතර එමඟින් කිසිදු දෙමව්පියෙකුට එවැනි නොනවතින වේදනාවකින් ජීවත් වීමට හෝ මිය යාමට ඉඩ නොතබයි. ජාතියට එහි අතීතයේ තුවාල වලට මුහුණ දීමට සහ අහිමි වූ ජීවිතවලට ගෞරව කිරීමට පටන් ගත හැක්කේ එවිට පමණි.
( Maneshka Borham විසින් සන්ඩේ ඔබ්සෝවර් පුවත්පතට ලියූ ලිපියක සිංහල පරිවර්ථනය ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් වෙතිනි.)