පින්තුරය: ගාන්ධිගේ සාමකාමී සහ ජින්නාගේ ඍජු ක්‍රියාාමර්ග යන අරගල දෙවගයම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නිරූපනයන්ය.
2018 ජුනි 6 වන දින, අරලගංවිල, කළුකැලේ ගම්වැසියන් 250 ක් පමණ වන අලින් තම කෙත්වතු ආක්‍රමණය කිරීමට එරෙහිව සහ ඊට ගැටළුවලට විසදුම් ඉල්ලා පැය දෙකකට වැඩි කාලයක් විරෝධතා දැක්වූහ. එනිසා පොළොන්නරුව – මහියංගනය ප්‍රධාන මාර්ගයේ සැලකිය යුතු බාධාවක් ඇති විය. පොලිසිය වහාම විරෝධතාවයට විරුද්ධව අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහයේ 106 වගන්තිය යටතේ අධිකරණ නියෝගයක් ගෙන එය දැනුම් දුන්නේය. විරෝධතාකරුවෝ ඊට අවනත නොවූහ.
නඩු නිමිත්ත
ඉන් දිව 18කට පසුව පොලිසිය විරෝධයට සහභාගි වූ සහභාගි වූ රණවක ආරච්චිගේ ගාමිණී ජයරත්න සහ හෙට්ටිආරච්චිගේ රංගික එරන්ද අත්අඩංගුවට ගන්නා ලදී. චෝදනාව වූයේ එම විරෝධතාවයට අදාළ අධිකරණ නියෝගයක් උල්ලංඝනය කිරීමය. තමන් මහේස්ත්‍රාත්වරයා දුන් එවැනි නියෝගයක් ගැන නොදන්නා බව එම දෙදෙනා කියා සිටියේය. එනමුත් එම මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින්ම ඔවුන් රක්ෂිත බන්ධනාගාර ගත කරන ලදී.
එමගින් සිය මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වූ බවට ඔවුන් දෙදෙනා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කළහ.
පෙත්සම්කරුවන් තර්ක කළේ මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින් නිකුත් කරන ලද නියෝග ඔවුන්ට අදාළ නොවන බවත්, ඔවුන්ගේ නම් ඇතුළත් කර නොමැති බවත්, ඔවුන්ට නියෝග ලබා දී නොමැති බවත් උද්ඝෝෂණය අතරතුර කිසිදු අධිකරණ නියෝගයක් පිළිබඳව තමන් නොදැන සිටි බවත්ය.
ප්‍රකාශනයේ නිදහස
එබැවින් තමන් අත්අඩංගුවට ගැනීම නීති විරෝධී බවත් සිය අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස උල්ලංඝනය කිරීමක් බවත්ය. පොලිසිය නිසි නීතිමය ක්‍රියා පටිපාටි අනුගමනය නොකළ බවට කරුණූ ඉදිරිපත් විය.
උද්ඝෝෂනය මහජන ගමනාගමනයට බාධා කළ බවත් තත්වය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා අධිකරණ නියෝගයක් ඉල්ලා සිටි බවත් පවසමින් පොලිසිය ඔවුන්ගේ ක්‍රියාව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය හමුවෙහි සාධාරණීකරණය කළේය. පෙත්සම්කරුවන් නොදන්නා බව කියා සිටින අධිකරණ නියෝග විරෝධතාකරුවන්ට දැනුම් දුන් බව ද කියා සිටියේය. පොලිසිය කියා සිටියේ සිය ක්‍රියාමාර්ගය මහජන සාමය පවත්වා ගැනීම පිනිස වූ බවය .
මූලික අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ බහු වගන්ති මෙම විභාගයට අදාළව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් සලකා බලන ලදී.
විරෝධතාවයේ, තහනම් අධිකරණ නියෝගයක් ලබා ගැනීමේ සහ පසුව අත්අඩංගුවට ගැනීමේ නීත්‍යානුකූලභාවය තීන්දුවෙහි මූලික විමසා බැලීම විය. විස්තීර්ණ නඩු විභාගයකින් පසුව 2025 ජූලි 3 වන දින තීන්දුව ලබා දෙන ලදී.
මහේස්ත්‍රාත් කළ වැරැද්ද
මෙම තීන්දුව විරෝධතා පැවැත්වීමේ අයිතිය, රැදවුම් නියෝග ලබා දීමේ දී මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණ බලය සහ පොලිස් හැසිරීම් පිළිබඳ තීරණාත්මක පූර්වාදර්ශයකි.
මෙම තීන්දුව ඉන්දියානු නිදහස් අරගල සමයෙහි මහත්මා ගාන්ධි සහ මුහම්මද් අලි ජින්නා මෙහෙය වූ විරෝධතා ක්‍රම පිළිබඳ තීක්ෂ්ණ බුද්ධිමය සංසන්දනයක් සපයයි. ක්‍රියාකාරීත්වය සහ විසම්මුතිය සඳහා එම දෙනොගේ සුවිශේෂී ප්‍රවේශයන් ඉස්මතු කරයි. ඒ මෙසේය.
ගාන්ධිගේ සාමකාමී විරෝධතා
ගාන්ධිගේ සාමකාමී ක්‍රියාකාරීත්වයේ විලාසය වූයේ අවිහිංසාවාදී ප්‍රතිරෝධය පෑමය. මෙම ක්‍රමය ප්‍රතිසංස්කරණ සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා සදාචාරාත්මක පෙළපාළි සහ සිවිල් නීති කඩකිරීම මත විශ්වාසය තබමින් ක්‍රියාකාරීත්වයට අධ්‍යාත්මිකත්වය ඇතුළත් කිරීමට උත්සාහ කළේය.
ගාන්ධිගේ විරෝධතා ක්‍රම විවිධ විය. සාමකාමී පෙළපාලි, වාඩි ලා ගැනීම්, උපවාස සහ ඉටිපන්දම් දල්වා උද්ඝෝෂණ යනාදිය ඊට ඇතුළත් විය. මෙම විරෝධතා ආකාර ඉලක්ක කළේ පීඩකයින්ගේ සහ මහජනතාවගේ හෘද සාක්ෂියට ආයාචනා කිරීමට, සංවාදය සහ අවබෝධය පෝෂණය කිරීමට ය.
ගාන්ධිගේ විරෝධතා බොහෝ විට අසාධාරණ නීතිවලට හිතාමතාම අනුකූල නොවීම එනම් සිවිල් අකීකරුකම ඇතුළත් වූ නමුත් සෑම විටම සාමකාමී සහ විනයගරුක ආකාරයකින් සිදු විය. මෙම ප්‍රවේශය මහජන සාමය පවත්වා ගනිමින් නීතිවල අසාධාරණය ඉස්මතු කිරීම අරමුණු කළේය.
ගාන්ධිගේ දර්ශනයෙන් ආභාෂය ලැබූ සාමකාමී විරෝධතා ආකාර ශ්‍රී ලංකාව තුළ දැක ඇති බවත්, ඒවා ඉවසීමේ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වටිනාකම්වල වැදගත්කම අවධාරණය කරන බවත් තීන්දුවේ සඳහන් කරයි.
අලි ජින්නාගේ සෘජු ක්‍රියාමාර්ග
මුහම්මද් අලි ජින්නා ජනයා සෘජු ක්‍රියාමාර්ග සඳහා කැඳවන ලදී. ජින්නාගේ විරෝධතා සඳහා ප්‍රවේශය වඩාත් ස්ථිරසාර සහ ක්‍රියාකාරී–නැඹුරු උපාය මාර්ගයකින් සැපිරුණි. එය බොහෝ විට “සෘජු ක්‍රියාමාර්ග” එනම් Direct Action
ලෙස හැඳින්වේ. මෙම ක්‍රමය අරමුණු කළේ විරෝධතාකරුවන්ගේ ඉලක්කය වූයේ ඒත්තු ගැන්වීම හෝ සාකච්ඡා මත රඳා නොසිට මූලික වශයෙන් ඔවුන්ගේම උත්සාහයන් තුළින් සාක්ෂාත් කර ගැනීමයි.
ජින්නාගේ විරෝධතා බොහෝ විට දේශපාලන විප්ලව සඳහා පියවර තැබීය. මහජන සහයෝගය බලමුලු ගැන්වීම සහ වෙනසක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා බලධාරීන්ට සැලකිය යුතු පීඩනයක් ඇති කිරීම කෙරෙහි ඍජු ක්‍රියාමාර්ග අවධානය යොමු කළේය.
ගාන්ධිගේ ක්‍රම අවිහිංසාව සහ සදාචාරාත්මක ආයාචනය තුළ මුල් බැස ගත් අතර, ජින්නාගේ ප්‍රවේශය වඩාත් ප්‍රායෝගික සහ ගැටුම්කාරී වූ අතර, සංවිධානාත්මක හා උපායමාර්ගික ක්‍රියාමාර්ග හරහා සැබෑ ප්‍රතිඵල ඉල්ලා සිටියේය.
ගාන්ධිගේ දර්ශනයෙන් ආභාෂය ලැබූ සාමකාමී විරෝධතාවල සිට ජින්නාගේ සෘජු ක්‍රියාමාර්ගයට සමාන වඩාත් ස්ථිරසාර ව්‍යාපාර දක්වා – ශ්‍රී ලංකාව විවිධ වර්ණාවලියක් පුරා විරෝධතා අත්විඳ ඇති බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව දක්වයි.
“අරගලය” දේශපාලන විප්ලවයක්
ඊට මෑත උදාහරණයක් ලෙස තීන්දුව “අරගලය”පෙන්වා දෙන්නේ දේශපාලන විප්ලවයක ලකුණූ එහි වූ බව පවසමිනි. ජනාධිපතිවරයාට ඉවත ගොස් ඉල්ලා අස්වීමට ශ්‍රී ලංකාවේ 2022 “අරගලය” විරෝධතාවය හේතු වූ බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව මගින් නීති ඉතිහාසයට එක් කරයි. “අරගලය” දේශපාලන වෙනසක් අත්කර ගැනීමේදී “සෘජු ක්‍රියාමාර්ග” මාදිලියේ බලපෑම පිළිබිඹු කරන බව ද තීන්දුව දක්වයි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ විසම්මුතිය යන දැක්ම යටතේ ඉහත කී විරෝධතා විලාස දෙකම සජීවී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයකට අත්‍යවශ්‍ය බව අවධාරණය කරමින් විරෝධතා දැක්වීම සහ විරෝධතා වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම, ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මෙවලම් ලෙස පිළිගැනීමේ වැදගත්කම අවධාරණය තීන්දුව කරයි.
සාරාංශයක් ලෙස, විරෝධතා සහ උපදේශන ක්‍රම හැඩගැස්වීමේදී ගාන්ධිගේ සාමකාමී ක්‍රියාකාරිත්වයේ සහ ජින්නාගේ සෘජු ක්‍රියාමාර්ගයේ කල්පවත්නා වැදගත්කම මෙම තීන්දුව යළිත් වරක් අවධාරණය කරයි. එය මෙරට දේශපාලන සංස්කෘතිය පොහොසත් කරවන හිමිකම් ක්‍රියාකාරිත්වයට මහත් පිටුබලයකි.
මහජන විරෝධතා යනු මොනවාද?
තීන්දුව මෙසේ ද සඳහන් කරයි:
මහජන විරෝධතා යනු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල බහුලව දක්නට ලැබෙන වෙනසක් සඳහා වන ඉල්ලීම් සමඟ බොහෝ විට සම්බන්ධ වන සංවිධානාත්මක සාමූහික අදහස් ප්‍රකාශනයකි. මහජන විරෝධතාවලට පෙළපාලි, පිකට් සහ පෙළපාළි ඇතුළත් විය හැකිය. ඒවා දුක්ගැනවිලි ඉස්මතු කිරීමට සහ බලධාරීන්ගෙන් ප්‍රතිසංස්කරණ ඉල්ලා සිටීමට ප්‍රයෝජනවත්ය.
විරෝධතා දැක්වීමේ අයිතිය කතා කිරීමේ, රැස්වීමේ සහ සංගමයේ නිදහස මූලික අයිතිවාසිකම් යටතේ ආරක්ෂා කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, මෙම අයිතිවාසිකම් නීත්‍යානුකූලව සහ මහජන සාමය උල්ලංඝනය නොකර ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
බලධාරීන්ගේ ප්‍රතිචාරය අනුව විරෝධතා සාමකාමී විය හැකිය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩු සජීවී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ලකුණක් ලෙස විරෝධතා ඉවසා සිටිය යුතුය. විසම්මුතියට ඇති අයිතියට ගරු කළ යුතුය. ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී පාලන තන්ත්‍ර බොහෝ විට විසම්මුතිය මර්දනය කරයි. විසම්මුතිය මර්දනය කිරීම පාලනය සහ මහජන විශ්වාසය සඳහා දිගුකාලීන ප්‍රතිවිපාකවලට හේතු විය හැකිය. විරෝධතාවලට ප්‍රතිචාරය නීත්‍යානුකූල සම සමානුපාතික විය යුතු අතර ප්‍රචණ්ඩත්වයට යොමු නොවී මහජන සාමය පවත්වා ගැනීමට එවා අරමුණු කර ගත යුතු බව අවධාරණය කරයි.
නීති විරෝධී රැස්වීම් වැළැක්වීම සඳහා පොලිසිය නියෝග නිකුත් කළ අතර ඒවා සියලුම විරෝධතාකරුවන්ට ඵලදායී ලෙස සන්නිවේදනය කර නොමැත.
අවසාන වශයෙන් නඩු තීන්දුව සදහන් කරන්නේ විරෝධතාකරුවන් දෙදෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගැනීම නීත්‍යානුකූල යැයි සලකනු ලැබුවද, ඔවුන්ගේ රිමාන්ඩ් භාරයේ තබා ගැනීම ප්‍රමාණවත් සාධාරණ හේතු නොමැති බවයි. එබැවින් ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කර ඇති බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීරණය කළේය. අරලගංවිල පොලිසියේ ස්ථානබාර නිලධාරියාට සිය පුද්ගලික මුදලින් පෙත්සම්කරුවන්ට රුපියල 30,000ක් ගෙවන ලෙස ද නියෝග කරන ලදී.
අධිකරණ නිරීක්ෂණ සහ නිර්දේශ සම්බන්ධයෙන් මෙම තීන්දුව අනාගතය සඳහා මගපෙන්වීම් ලබා දෙයි. එය විරෝධතා අයිතිය පිළිගැනීමේ දිගුවකි.
මහේස්ත්‍රාත්වරු පොලිසියේ රබර් සීල් එකක් නොවේ
පොලිසිය සහ මහේස්ත්‍රාත්වරුන් විරෝධතා සහ රිමාන්ඩ් අයදුම්පත් සම්බන්ධයෙන් විචක්ෂණශීලීව කටයුතු කිරීමේ අවශ්‍යතාවය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය අවධාරණය කරයි. මූලික අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මහේස්ත්‍රාත්වරුන්ට හොඳ පුහුණුවක් ලබා දීමේ සහ නීතිමය ප්‍රමිතීන් පිළිපැදීම එමගින් නිර්දේශ කරයි.
විරෝධතා දැක්වීමේ සහ විරෝධතා දැක්වීමේ මූලික අයිතියට ගරු කිරීම සහ තීන්දුවේ දක්වා ඇති නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ මූලධර්ම පිළිපැදීම සහතික කිරීම සඳහා පොලිස් නිලධාරීන් දැනුවත් කිරීම සඳහා පොලිස් නියෝගයක් නිකුත් කරන ලෙස අධිකරණය පොලිස්පතිවරයාට නියෝග කරන ලදී. මෙම නියෝගයේ අරමුණ වන්නේ දඬුවම් ක්‍රියාමාර්ග පැනවීමට වඩා අනාගතයේදී මෙවැනි ගැටළු වළක්වා ගැනීමයි.
ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ට බලපාන මිනිස්–අලි ගැටුමට විසඳුම් ලබා දී ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව සහ ජීවනෝපායන් සහතික කරන ලෙස ද අධිකරණය බලධාරීන්ගෙන් සිය තීන්දුව මගින් ඉල්ලා සිටී.
නඩුව විභාග කළේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අගවිනිසුරුවරිය වන මුර්දු ප්‍රනාන්දු සහ විනිසුරවරුන් වන එස්. තුරෙයිරාජා, සහ යසන්ත කෝදාගොඩය.
තීන්දුවෙහි සවිස්තරාත්මක තර්ක සහ නිගමන විනිසුරු යසන්ත කෝදාගොඩ ඉදිරිපත් කළ අතර මුර්දු ප්‍රනාන්දු සහ එස්. තුරෙයිරාජා, විනිසුරුවරුන් දෙදෙනා තීන්දුවට එකඟ වූහ.
(සම්මුති – විසම්මුති තිරුය යටතේ මෙම ලිපිය අනිද්දා පුවත්පතෙහි මුල්වරට පළ විය)