මෙම වාර්තාව ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු පළාතේ වන්නි ප්‍රදේශයේ සිදු කරන ලද පුළුල් ඩිජිටල් සාක්ෂරතා තක්සේරුවක සොයාගැනීම් ඉදිරිපත් කරයි. සිවිල් යුද්ධයේ අවසාන අදියර වසර 15 කට පෙර සිදු වූ අතර එමඟින් මිනිස් ජීවිතයට සහ ආර්ථික හා සමාජ ව්‍යුහයන්ට දැඩි හානි සිදුවිය. ශ්‍රී ලංකාවේ වවුනියාව විශ්ව විද්‍යාලය සහ එක්සත් රාජධානියේ/ශ්‍රී ලංකාවේ ද ගේට් ආයතනය එක්ව සිදු කරන ලද මෙම අධ්‍යයනයෙන්, වන්නියේ වවුනියාව, මුලතිව් සහ මන්නාරම දිස්ත්‍රික්ක පුරා ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් සහ කුසලතා සඳහා ප්‍රවේශයේ ඇති විෂමතා ඉස්මතු කරයි.
යුනෙස්කෝවේ ඩිජිටල් සාක්ෂරතා ගෝලීය රාමුව උපයෝගී කරගනිමින්, පර්යේෂණය බාධක හඳුනා ගනී, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය සහ සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය වැනි මැදිහත් වන විචල්‍යයන් ගවේෂණය කරයි, සහ සැමට ඩිජිටල් ඇතුළත් කිරීම සහතික කිරීම සඳහා ක්‍රියාකාරී ප්‍රතිපත්ති නිර්දේශ ඉදිරිපත් කරයි.
1. ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් ප්‍රවේශය
ඇගයීමෙන් හෙළි වන්නේ (ස්මාර්ට්ෆෝන්) ජංගම දුරකථන වඩාත් පුළුල් ලෙස ලබා ගත හැකි ඩිජිටල් උපාංග වන අතර, කුටුම්භවලින් 92.3% කට අවම වශයෙන් එකක් හෝ හිමි වේ. ජංගම දුරකතන පැතිරීමේදී මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කය ඉදිරියෙන් සිටින අතර කුටුම්භවලින් 98.85% ක් හිමිකාරිත්වය වාර්තා කරයි. දිස්ත්‍රික්ක තුන පුරා අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය සාපේක්ෂව ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර, මන්නාරම 90.48% ක ඉහළම සම්බන්ධතා අනුපාතයක් පෙන්නුම් කරන අතර, පසුව වවුනියාව (85.86%) සහ මුලතිව් (85.41%) අනුගමනය කරයි.
අන්තර්ජාල ප්‍රවේශයේ ප්‍රධාන මාධ්‍ය ලෙස ජංගම සම්බන්ධතා ප්‍රමුඛ වන අතර, බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් අන්තර් ජාල භාවිතය සීමිතව පවතී. ඊට වෙනස්ව, පරිගණක සහ ටැබ්ලට් පරිගණකවල හිමිකාරිත්වය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වන අතර, කුටුම්භවලින් 12% ක් පමණක් පරිගණකයක් හිමිකරගෙන ඇති අතර 5.4% ක් ටැබ්ලටයක් හිමිකරගෙන ඇත.
2. ඩිජිටල් සාක්ෂරතා කුසලතා
ඩිජිටල් කුසලතා පිළිබඳ ප්‍රවීණතාවය මූලික, අතරමැදි සහ උසස් මට්ටම් හරහා සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වේ. උපාංග ආරෝපණය කිරීම, ඇමතුම් ලබා ගැනීම සහ සම්බන්ධතා සුරැකීම වැනි මූලික කාර්යයන් 95% ඉක්මවන ඉහළ ප්‍රවීණතා අනුපාත පෙන්නුම් කරයි.
වෙබ් අඩවි හරහා සෙවීම (79%) සහ මූල පද සෙවීම් පැවැත්වීම (83%) වැනි කාර්යයන්හි මධ්‍යස්ථ ප්‍රවීණතාවයක් දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, උසස් කුසලතා සැලකිය යුතු හිඩැස් පෙන්නුම් කරන අතර, ප්‍රතිචාර දැක්වූවන්ගෙන් 50% ක් පමණ පමණක් ඊමේල් නිර්මාණය කිරීම, කියවීම සහ යැවීම වැනි විද්‍යුත් තැපැල් (ඊමේල්) ආශ්‍රිත කාර්යයන්හි ප්‍රවීණ වන අතර, වෙබ් අඩවි සහ සමාජ මාධ්‍ය හරහා රැකියා සොයා ගැනීම 17% ක් පමණක් වන අතර, වෙබ් අඩවි හරහා රජයේ සේවාවන් වෙත ප්‍රවේශ වන්නේ 30% ක් පමණි.
3. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ විෂමතා
උපාංග හිමිකාරිත්වය සහ කුසලතා ප්‍රවීණතාවය යන දෙකෙහිම ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය මත පදනම් වූ වෙනස්කම් පැහැදිලිව දක්නට ලැබේ. පරිගණක සහ ලැප්ටොප් පරිගණකවල ඉහළ හිමිකාරිත්වයක් පිරිමින් වාර්තා කරන අතර මාර්ගගත පර්යේෂණ සහ විද්‍යුත් තැපැල් භාවිතය වැනි උසස් කුසලතාවන්හි කාන්තාවන් අභිබවා යයි. අනෙක් අතට, ප්‍රවේශය සහ භාවිත රටාවන්හි විභව වෙනස්කම් පිළිබිඹු කරමින් සම්බන්ධතා සුරැකීම ( අංක සේව් කර ගැනීම) වැනි මූලික කාර්යයන්හි කාන්තාවන් තරමක් දක්ෂ වේ.
4. වයස් පාදක ප්‍රවණතා
අධ්‍යයනය ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවයේ පැහැදිලි වයස් පාදක ප්‍රවණතා ඉස්මතු කරයි. තරුණ ප්‍රතිචාර දැක්වූවන්, විශේෂයෙන් වයස අවුරුදු 12-18 අතර, සමාජ මාධ්‍ය භාවිතය සහ මාර්ගගත සෙවිල්ල වැනි උසස් ඩිජිටල් කුසලතාවන්හි ඉහළ ප්‍රවීණතාවයක් පෙන්නුම් කරයි. ඊට වෙනස්ව, දුරකථන ඇමතුම් ලබා ගැනීම සහ උපාංග ක්‍රියාත්මක කිරීම වැනි මූලික කාර්යයන්හි වැඩි ප්‍රවීණතාවයක් වයස අවුරුදු 30-40 අතර වැඩිහිටි ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් පෙන්නුම් කරයි.
5. සමාජ ආර්ථික හිඩැස්
සොයාගැනීම් මඟින් ගෘහස්ථ ධනය සහ ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවය අතර ශක්තිමත් සහසම්බන්ධයක් පෙන්නුම් කරයි. ධනවත් කුටුම්භ, වෙබ් බ්‍අඩවි හරහා සෙවීම සහ විද්‍යුත් තැපෑල භාවිතය වැනි උසස් කුසලතා සම්බන්ධයෙන් වඩා හොඳ ප්‍රවීණතාවයක් පෙන්නුම් කරයි. කෙසේ වෙතත්, සියලුම සමාජ ආර්ථික කණ්ඩායම් හරහා මූලික කුසලතා ස්ථාවරව පවතින අතර, එයින් ඇඟවෙන්නේ මූලික නිපුණතාවයන්ට ආර්ථික විෂමතාවන්ගෙන් අඩු බලපෑමක් ඇති කරන බවයි.
මෙම සොයාගැනීම් මගින් අවධාරණය කරනුයේ දියුණු ඩිජිටල් කුසලතාවල හිඩැස් ආමන්ත්‍රණය කිරීම, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ විෂමතා පියවීම සහ අඩු සේවා නියුක්ත ප්‍රජාවන්හි ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා ඉලක්කගත මැදිහත්වීම්වල අවශ්‍යතාවයයි.
නිගමන සහ නිර්දේශ
මෙම ඩිජිටල් සාක්ෂරතා තක්සේරුව ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු පළාතේ වන්නි කලාපය පුරා ඩිජිටල් ප්‍රවේශය, කුසලතා ප්‍රවීණතාවය සහ බාධක පිළිබඳ වටිනා අවබෝධයක් ලබා දී ඇත. දුරකථන ඇමතුම් ලබා ගැනීම සහ සම්බන්ධතා සුරැකීම වැනි මූලික කුසලතා විශ්වීය වුවත්, විශේෂයෙන් වැඩිහිටි පුද්ගලයින් සහ ආර්ථික වශයෙන් අවාසි සහගත කණ්ඩායම් අතර විද්‍යුත් තැපැල් ප්‍රවීණතාවය සහ අන්තර්ජාල සංචාලනය වැනි උසස් නිපුණතාවල සැලකිය යුතු හිඩැස් පවතී.
විද්‍යුත් තැපැල් භාවිතය සහ මාර්ගගත පර්යේෂණ හැකියාවන් පෝෂණය කිරීම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කරමින්, උසස් කුසලතා ඉලක්ක කරගත් අධ්‍යාපන මැදිහත්වීම් සඳහා හදිසි අවශ්‍යතාවය සොයාගැනීම් මගින් ඉස්මතු කරයි.
විද්‍යුත් තැපැල් භාවිතය, ජංගම බැංකු යෙදුම සහ රැකියා සෙවීමේ කුසලතා වැනි උසස් නිපුණතා, පවතින අවස්ථාවන්ට ප්‍රවේශ වීම, නව අවස්ථා නිර්මාණය කිරීම සහ අවාසි සහගත අය බලගැන්වීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ. කාන්තාවන් උසස් ඩිජිටල් කාර්යයන් සඳහා අඩු සහභාගීත්වයක් වාර්තා කරන බැවින්, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ විෂමතා ද පවතී.
වෘත්තීය සහ පුද්ගලික බලගැන්වීම සඳහා තීරණාත්මක වන විද්‍යුත් තැපැල් ( ඊමේල්) නිර්මාණය සහ භාවිතය වැනි කුසලතා සඳහා කාන්තා සහභාගීත්වය වැඩි කිරීමෙන් ඉලක්කගත වැඩසටහන් මෙම පරතරය පියවීම අරමුණු කළ යුතුය.
සමාජ-ආර්ථික විෂමතා ආමන්ත්‍රණය කිරීම තවත් තීරණාත්මක අවධානයක් යොමු කළ යුතු ක්ෂේත්‍රයකි. ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් පුළුල් කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතු අතර කුසලතා සංවර්ධනය සක්‍රීය කිරීම සඳහා අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් සඳහා සහනාධාර උපාංග ලබා දිය යුතුය.
තරුණ ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් උසස් ඩිජිටල් කුසලතා පිළිබඳ ඉහළ ප්‍රවීණතාවයක් පෙන්නුම් කරන බැවින්, ප්‍රධාන ජනවිකාස සාධකයක් ලෙස තරුණයින්ගේ විභවය අධ්‍යයනයෙන් අවධාරණය කෙරේ. සම වයසේ මිතුරන් විසින් මෙහෙයවනු ලබන ඩිජිටල් සාක්ෂරතා වැඩසටහන් හරහා ඔවුන්ගේ හැකියාවන් උපයෝගී කර ගැනීමෙන් කුසලතා හිඩැස් ඵලදායී ලෙස පියවා ගත හැකිය.
තවද, සොයාගැනීම්වලින් පෙනී යන්නේ විදුලිය හෝ ජංගම දුරකතන ලබා ගැනීමට වඩා පද්ධතිමය සහ ආර්ථික සාධක අන්තර්ජාල ප්‍රවේශයට ඇති ප්‍රධාන බාධක බවයි, එය සාධාරණ ඩිජිටල් පැතිරීම සහතික කිරීම සඳහා පුළුල් උපාය මාර්ගවල අවශ්‍යතාවය අවධාරනය කරයි.
මෙම නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට තම ප්‍රජාවන් සවිබල ගැන්වීමට, යුනෙස්කෝවේ ඩිජිටල් සාක්ෂරතා ගෝලීය රාමුව වැනි ගෝලීය ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වීමට සහ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා ඉදිරියට යාමට හැකිය.
සම්පූර්ණ වාර්තාව: Bridging-the-Digital-Divide-2024 (1) – Copy