එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් විශේෂඥයෝ විරෝධතා මර්දනය කිරීම සඳහා ලංකාණ්ඩුව හදිසි නීතිය නැවත නැවත භාවිතා කිරීම හෙළා දකිති!

ජිනීවා (8 අගෝස්තු 2022) – එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් විශේෂඥ‍යෝ  ආර්ථික කඩාවැටීමක් මධ්‍යයේ සාමකාමී විරෝධතාකරුවන් මර්දනය කිරීමට සහ ඔවුන්ගේ දුක්ගැනවිලි ප්‍රකාශ කිරීම වැළැක්වීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා බලධාරීන් විසින් 2022 අප්‍රේල් 2දා  සිට රට තුල. හදිසි නීතිය  පුළුල්, දීර්ඝ හා නැවත නැවතත භාවිතා කිරීම අද හෙළා දුටුවහ.

ජුලි 15 වන දින ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ඉල්ලා අස්වී රට හැර ගියේ කොළඹ අගනුවර සහ දිවයින පුරා මාස ගණනාවක් පැවති මහජන විරෝධතා වලින් පසුවය. ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තික ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ 2022 ජූලි 17 වැනි දින තවත් හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කළේ “කරදර ඇති කරන්නන්ට” එරෙහිව දැඩි පිළිවෙතක් ගන්නා බවට ප්‍රතිඥා දෙමිනි. එතැන් සිට ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුව 2022 ජූලි 27 වන දින වත්මන් හදිසි නීතිය තවත් මසකට දීර්ඝ කිරීම, ඇඳිරි නීතිය පැනවීම සහ ආරක්ෂක හමුදාවන්ට සහ හමුදාවට පුළුල් සහ අභිමතය පරිදි බලතල ලබා දීමේ ආඥා පනත අනුමත කර ඇත. එවැනි බලතල යටතේ ඔවුන්ට අධිකරණ අධීක්ෂණයකින් තොරව විරෝධතාකරුවන් රඳවා තබා ගැනීමට සහ පෞද්ගලික ස්ථාන සෝදිසි කිරීමට ඉඩ සලසයි.

” විසම්මුතිය ප්‍රකාශ කිරීමට අඟුලු දැමීම සඳහා ජාතික ආරක්ෂාව කඩතුරාවක් ලෙස භාවිතා කළ නොහැකි අතර, හුදෙක් සාමකාමීව අයිතිවාසිකම් ක්‍රියාත්මක කිරීම හේතුවෙන් රඳවා තබා ගැනීම අත්තනෝමතික ය. සිවිල් සමාජ නියෝජිතයන්, මාධ්‍යවේදීන් සහ මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයින් ඇතුළු විරෝධතාකරුවන් සාමකාමී විරෝධතා සන්දර්භය තුළ ආරක්ෂා කළ යුතු අතර ඔවුන්ගේ  එම සහභාගීත්වය නිසා අපරාධ වගකීමකට මුහුණ නොදිය යුතු බව අපි සිහිපත් කිරීමට කැමැත්තෙමු.”

“හදිසි අවස්ථා ක්‍රියාමාර්ග අවභාවිත කිරීම සම්බන්ධයෙන් අප අවස්ථා ගණනාවකදීම රජයට අපගේ කනස්සල්ල යොමු කළ නමුත් ඉන් පලක් වී නැත. සාමකාමීව රැස්වීමේ සහ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය නීත්‍යානුකූලව ක්‍රියාත්මක කිරීම උල්ලංඝණය කිරීම සඳහා  මෑතදී එවැනි ක්‍රියාමාර්ග අඛණ්ඩව අපයෝජනය කිරීම අපි හෙළා දකිමු,” විශේෂඥයෝ පැවසූහ.

වසර ගණනාවක් තිස්සේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් විශේෂඥයින් විසින් ලේඛනගත කරන ලද ශ්‍රී ලංකාවේ හදිසි බලතල දීර්ඝ කාලීනව අනිසි ලෙස භාවිතා කිරීම සැලකිල්ලට ගනිමින්, මානව හිමිකම් පරාසයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී එවැනි බලතලවල බලපෑම සහ ඉලක්කගත වාර්තා පිළිබඳව විශේෂඥයෝ විශේෂ අවධානයක් යොමු කළහ. මානව හිමිකම් පරාසයක් ක්‍රියාත්මක කිරීම කෙරෙහි එවැනි බලතලවල බලපෑම සහ මෙම හදිසි නීතිය යටතේ අවදානමට ලක්විය හැකි සහ සුළුතර කණ්ඩායම් ඉලක්ක කර ගැනීම පිළිබඳ වාර්තා පිළිබඳව විශේෂඥයෝ විශේෂ අවධානයක් යොමු කළහ.

2022 මාර්තු මාසයේ සිට, ශ්‍රී ලංකාව මුහුන දී සිටින බරපතල ආර්ථික අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් රජය විසින් කටයුතු කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිය අතෘප්තිය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා දහස් ගණනක් කොළඹ සහ රට පුරා විරෝධතාවලට එක් වී ඇත. ගැඹුරු වන ආර්ථික අර්බුදය, දූෂණ චෝදනා, ඉහළ යන උද්ධමනය, ඉන්ධන හිඟය සහ අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හිඟය සහ දිගුකාලීන විදුලි කප්පාදුව මෙන්ම නීති විරෝධී මූල්‍ය ප්‍රවාහයන් නිසි ලෙස කළමනාකරණය කිරීමට අපොහොසත් වීම සම්බන්ධයෙන් මහජන විරෝධතා වේගවත් විය.

“පෙර නොවූ විරූ ආර්ථික අර්බුදයක් හේතුවෙන් පවුල්වලට සමහර විට ආහාර හෝ ඖෂධ යන දෙකින් එකක් තෝරා ගැනීමට සිදු වන විට, මෙම මර්දනකාරී පියවරයන් සංවාදයට ඇති මාර්ග තවදුරටත් වසා දැමිම නිසා ආතතීන් උත්සන්න වීමට ඉඩ ඇති දේශපාලන වාතාවරණයක් දිගටම පවතී,” යැයි විශේෂඥයෝ පැවසූහ.

සජීවී පතොරම්, කඳුළු ගෑස් සහ ජල ප්‍රහාර යනාදිය මගින් විරෝධතා ව්‍යාපාරය ප්‍රචණ්ඩ ලෙස මර්දනය කිරීමට ආරක්ෂක හමුදා හදිසි පියවර මගින් ඔවුන්ට ලබා දී ඇති පුළුල් බලතල භාවිතා කර ඇත.

2022 ජූලි 22 වන දින, පොලීසියේ සහ හමුදාවේ ඒකාබද්ධ මෙහෙයුමක් මගින් කොළඹ අගනුවර ගාලු මුවදොර විරෝධතාකරුවන්ගේ කඳවුරක් වටලා, කූඩාරම් ඉරා දමා, 50 කට වැඩි පිරිසකට තුවාල සිදු කර, මාධ්‍යවේදීන් සහ නීතිඥයින් කිහිප දෙනෙකු ඇතුළු දුසිම් ගනනක් අත්අඩංගුවට ගත් බව වාර්තා විය. මෑත සතිවලදී, පෙලපාලි සංවිධානය කිරීමට සම්බන්ධ වූ පුද්ගලයින් ඉලක්ක කර ගන්නා ලෙස පෙනෙන පරිදි පොලීසිය විසින් අත්අඩංගුවට ගැනීම් රාශියක් සිදු කර ඇති අතර විරෝධතාකරුවන්ගේ සහ විරුද්ධ දේශපාලන පක්ෂවල නිවාස සහ කාර්යාල වැටලීම් සිදු කර ඇත.

“නිදහසේ එක්රැස් වීමේ අයිතියට ඇති සීමාවන් යෙදිය යුත්තේ ව්‍යතිරේක අවස්ථාවන්හිදී සහ දැඩි ලෙස නීතියට අනුව පමණි. විසම්මුතිය ප්‍රකාශ කිරීමට අඟුලු දැමීම සඳහා ජාතික ආරක්ෂාව කඩතුරාවක් ලෙස භාවිතා කළ නොහැකි අතර, හුදෙක් සාමකාමීව අයිතිවාසිකම් ක්‍රියාත්මක කිරීම හේතුවෙන් රඳවා තබා ගැනීම අත්තනෝමතික ය. සිවිල් සමාජ නියෝජිතයන්, මාධ්‍යවේදීන් සහ මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයින් ඇතුළු විරෝධතාකරුවන් සාමකාමී විරෝධතා සන්දර්භය තුළ ආරක්ෂා කළ යුතු අතර ඔවුන්ගේ  එම සහභාගීත්වය නිසා අපරාධ වගකීමකට මුහුණ නොදිය යුතු බව අපි සිහිපත් කිරීමට කැමැත්තෙමු.

“අපි රජයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ හදිසි පියවර නැවත නැවත භාවිතා කිරීම නවත්වන ලෙසත් ඒ වෙනුවට ආර්ථික අර්බුදයේ බලපෑම අවම කිරීම සඳහා දේශපාලන හා ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳව ශ්‍රී ලාංකිකයන් සමඟ විවෘත හා අව්‍යාජ සංවාදයක් ඇති කරන ලෙසත්ය.

ඉංග්‍රිසි බසින් නිකුත් කරන ලද ප්‍රකාශයේ සංහල පරිවර්ථනය ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් විසිනි.

The experts: Clément Nyaletossi Voule, Special Rapporteur on the rights to freedom of peaceful assembly and of association; Attiya Waris, Independent Expert on foreign debt and human rights; Fabián Salvioli, Special Rapporteur on the promotion of truth, justice, reparation and guarantees of non-recurrence; Saad Alfarargi, Special Rapporteur for the right to Development; Livingstone SewanyanaIndependent Expert on the promotion of a democratic and equitable international order; Michael Fakhri, Special Rapporteur on the Right to Food; Ms. Miriam Estrada-Castillo (Chair-Rapporteur), Mr. Mumba Malila (Vice-chairperson), Ms. Elina Steinerte, Ms. Priya Gopalan, Mr. Matthew Gillett, Working Group on arbitrary detention; Francisco Cali Tzay, Special Rapporteur on the rights of indigenous peoples, Irene Khan,Special Rapporteur on freedom of opinion and expression and Ms. Mary Lawlor, Special Rapporteur on the situation of human rights defenders.