සේ. පියවර්ධන.
සිරකරුවනට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ක්‍රියාවලියක් සඳහා ප්‍රතිපාදන සහ පහසුකම් සලසන ලෙස ඉල්ලා සිරකරු අයිතිවාසිකම් සුරැකීමේ කමිටුව (CPRP) අභියාචනාධිකරණයට (CA) රිට් ආඥාවක් ගොනු කර තිබේ. බන්ධනාගාර රැඳවියන් (වැරදිකරුවන් සහ රිමාන්ඩ් භාරයේ සිටින සැකකරුවන්) සඳහා සර්වජන ඡන්ද බලය භාවිතා කිරීමට ඉඩ ලබා දෙන ලෙස එමගින් ඉල්ලා තිබේ.
බන්ධනාගාර පද්ධතිය තුළ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා කිසිදු යාන්ත්‍රණයක් නොමැති බව රිට් පෙත්සමෙහි සඳහන් වේ.
මහජන අවශ්‍යතාවයක් සඳහා ගොනු කර ඇති පෙත්සමේ වගඋත්තරකරුවන් ලෙස මැතිවරණ කොමිසම (EC), අධිකරණ හා බන්ධනාගාර කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ අමාත්‍ය සහ ලේකම්, බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ජනරාල් සහ නීතිපතිවරයා දක්වා තිබේ.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව (89 වැනි වගන්තිය) අනුව සියලුම සිරකරුවන් ජනාධිපති හෝ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් තෝරා පත් කර ගැනීමේ ඡන්ද විමසීමකදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට සහ ජනමත විචාරණයකදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට නුසුදුස්සකු නොවන බව පෙත්සමේ සඳහන් වේ.
එම වගන්තිය මෙසේය:
(ඈ) යම්කිසි තැනැත්තෙක් අවුරුදු දෙකකට නොඅඩු කාලයක් බන්ධනාගාරගත කිරීමෙන් දඬුවම් කළ හැකි වරදකට කවර වූ හෝ අධිකරණයක් විසින් වරදකරු කරනු ලැබීමෙන් පසුව නියම කරන ලද හය මාසයකට නොඅඩු කාලයකට කවර වූ හෝ ආකාරයක බන්ධනාගාරගත කිරීමේ දඬුවමක් විඳිමින් සිටී නම් නැතහොත් ගත වූ සත් අවුරුදු කාලය තුළ ඒ දඬුවම සම්පූර්ණයෙන් ම විඳ සිටියේ නම් නැතහොත් මරණ දණ්ඩනයට යටත්ව සිටී නම් නැතහොත් එවැනි දණ්ඩන නියමයක් ක්‍රියාවේ යෙදවීම වෙනුවට හය මාසයකට නොඅඩු කාලයකට බන්ධනාගාරගත කිරීමේ දඬුවමක් විඳිමින් සිටී නම්
නැතහොත් ගත වූ සත් අවුරුදු කාලය තුළ ඒ දඬුවම සම්පූර්ණයෙන් විඳ සිටියේ නම් ඒ තැනැත්තා ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කිරීමේ ඡන්ද විමසීමක දී හෝ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයන් තෝරා පත් කිරීමේ ඡන්ද හිමියකු වීමේ අයිතිවාසිකම
ඡන්ද බලය අහිමිවීම මැතිවරණයක දී හෝ ඡන්ද හිමියකු වීමට හෝ ජනමත විචාරණයක දී ඡන්දය දීමට හෝ සුදුස්සෙක් නොවන්නේය.”
ඒ අනුව රැඳවුම් භාරයේ සිටින අයට සහ කෙටි දඩුවම් විදින සිරකරුවනට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය තිබේ. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම ද පුරවැසි යුතුකමක් බවද පෙත්සම සඳහන් කරයි.
කෙසේ වෙතත්, එම වගන්තියේ විධිවිධානය මඟින් එසේ නුසුදුස්සෙකුට නිදහස් සමාවක් ප්‍රදානය කරනු ලැබුවහොත්, එම නුසුදුස්සකම නතර කිරීමට විධිවිධාන සපයයි. තවද, 1981 අංක 15 දරන ජනාධිපතිවරණ පනතේ 6 වැනි වගන්තියෙන් නුසුදුස්සකු වන්නේ දූෂිත හෝ නීති විරෝධී ක්‍රියාවන් සම්බන්ධයෙන් වරදකරුවන් වූ අය පමණි.
කෙසේ වෙතත්, පෙත්සම්කරු (හිටපු සිරකරුවෙකු වන ඩබ්ලිව්. සුදේශ් නන්දිමාල් සිල්වා) කියා සිටින්නේ තැපැල් ඡන්දයෙන් වුවද සුදුසුකම් ඇති සිරකරුවන්ට බන්ධනාගාර පරිශ්‍රය තුළ හෝ රිමාන්ඩ් භාරයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට පහසුකම් සැලසීමට කිසිදු යාන්ත්‍රණයක් හෝ පහසුකමක් මැතිවරණ කොමිසම විසින් සකස් කර නොමැති බවයි. එබැවින්, ඒ සඳහා යාන්ත්‍රණයක් පිහිටුවීමට මාර්ගෝපදේශ නිකුත් නොකිරීම, ඡන්දදායක ජනගහනයේ කොටසකට ඡන්ද අයිතිය අහිමි කරන බැවින් මැතිවරණ අඛණ්ඩතාවට බාධාවන ක්‍රියාපටිපාටිමය නුසුදුසු ක්‍රියාවකට සමාන වන බව පෙත්සම්කරු තර්ක කරයි.
සුදුසුකම් ලත් සිරකරුවන්ගේ අපේක්ෂාව සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියට සහභාගී වීමට ඔවුන්ගේ ව්‍යවස්ථාපිත අයිතිය. මෙමගින් අසමානතාවය ඇති කරන බවත්, මැතිවරණ සාධාරණත්වයේ අසමමිතියක් ඇති කරන බවත්, විනිවිදභාවය අඩු කරන බවත්, මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලට බල පෑ හැකි විභවයක් ඇති කරන බවත් පෙත්සම්කරු වැඩිදුරටත් සඳහන් කරයි. එසේ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ව්‍යවස්ථානුකූලව සහතික කර ඇති අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස උල්ලංඝනය කිරීමක් ද වේ.
“මැතිවරණ කොමිසම දිගු කලක් තිස්සේ මෙම අයිතිවාසිකම් නොසලකා හැර ඇත. එපමණක් නොව සිරකරුවන්ට ලබාදෙන ආහාර ප්‍රමිතිය ඇතුළු සුබසාධන පහසුකම් රජයේ ප්‍රතිපත්ති අනුව වෙනස් වන බැවින් ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්නවලට සංවේදී වන නියෝජිතයන් තෝරා පත් කර ගැනීමට සිරකරුවන්ට සහභාගි වීමට හැකිවීම වැදගත් වේ. මේ අනුව, ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ පහසුකම් සඳහා දැනට ඇති බාධා, දැනටමත් අවදානමට ලක්විය හැකි කණ්ඩායමක් තව දුරටත් කොන් කරයි. එය ඔවුන්ගේ සමාජ හා දේශපාලන බැහැර කිරීම සදාකාලික කරයි.
එබැවින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට සුදුසුකම් ඇති සියලුම සිරකරුවන්ට ඒ සඳහා ඔවුන්ගේ අයිතිය භාවිත කළ හැකි බව සහතික කිරීම සඳහා ශක්‍ය යාන්ත්‍රණයක් ස්ථාපිත කරන ලෙස පෙත්සම්කරුවන් ඉල්ලා සිටිති.
මේ වසරේ මැයි මාසය වන විට, බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තුවට අනුව, රිමාන්ඩ් සිරකරුවන් හෝ පූර්ව පරීක්ෂණ රැඳවියන් 19,867 ක් සිටින අතර, එය බන්ධනාගාර ජනගහනයෙන් 64.7% කි. ඒ සියලු දෙනාම ඡන්ද බලය ලැබීමට සුදුස්සෝ වෙති.
(ද මොර්නිං පුවත්පතෙහි ලිපියක කරුණු ඇසුරිණි)
