ජිනීවා වාර්තාව ආණ්ඩුවට දෝශාභියෝගයක්: “දණ්ඩ මුක්තිය පවතින තාක් ශ්‍රී ලංකාවට සැබෑ සංහිඳියාවක් හෝ තිරසාර සාමයක් අත්කර ගන්න බැහැ”

“දණ්ඩ මුක්තිය පවතින තාක් ශ්‍රී ලංකාවට සැබෑ සංහිඳියාවක් හෝ තිරසාර සාමයක් අත්කර ගන්න බැහැ” – එක්සත් ජාතීන්

එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ නියෝජ්‍ය මහ කොමසාරිස්වරිය Nada Al-Nashif ගේ ප්‍රකාශය

ලබන සැප්තැම්බර් මාසයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය හමුවට, මහ කොමසාරිස්වරයා විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලබන සම්පූර්ණ ලිඛිත යාවත්කාලීනයට පූර්විකාවක් වශයෙන් සැලකිය හැකි වාචික යාවත්කාීන වාර්තාවක් පසුගිය 22 දින දැන් පැවැත්වෙන මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 53වන සැසි වාරයට ඉදිරිපත් කරන ලදී.

එය ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ නියෝජ්‍ය මහ කොමසාරිස්වරිය වන නදා අල්-නශ්රිෆ්  Nada Al-Nashif  විසිනි.

ඊට අමතරව  මෙම සැසිවාරයේ දී මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ විශ්ව කාලාන්තර සමාලෝචනය වාර්තාව ද  ඉදරිපත් කර ඇති අතර ලංකාණ්ඩුව එහිදී ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනා සම්බන්ධයෙන් සිය අදහස් තවම දක්වා නැත.

නදා අල්-නශ්රිෆ් විසින් ඉදිරිපත් කළ වාචික වාර්තාවෙහි සිංහල පරිවර්ථනය පහත දැක්වේ. උප මාතෘකා  ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් වෙතිනි)

ආර්ථික අර්බුදය බොහෝ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ අයිතිවාසිකම් සහ යහපැවැත්ම කෙරෙහි දැඩි බලපෑමක් ඇති කර තිබේ. මේ වසරේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් මූල්‍ය ආධාර පැකේජයක් අනුමත කළඅතර එය වැදගත් පළමු පියවරකි. ණයහිමියන් සමඟ තවමත් සාකච්ඡා සිදු වෙමින් පවතී. යොජිත ප්‍රතිසංස්කරණවල බර තවදුරටත් රටෙහි ආර්ථික අසමානතාවයන් වැඩි නොකරන බව සහතික කිරීම ඉතා වැදගත් ය. ආර්ථික ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයේ නිෂේධාත්මක කාන්දුවීම්වලින් වඩාත් අවදානමට ලක් විය හැකි පුද්ගලයින් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ශක්තිමත් ආරක්ෂිත දැල් සහ සමාජ ආරක්ෂණ පියවරයන් අවශ්‍ය වේ.

2022 විරෝධතාවල ප්‍රබලව ඇසුණු සහ අත්‍යවශ්‍ය ඉල්ලීමක් වූ දූෂණය ඇතුළු අර්බුදයේ යටින් පවතින සාධක ආමන්ත්‍රණය කිරීම ද අත්‍යවශ්‍ය වේ.

අරගලයේ ඉල්ලීම් ඉටු වී නැහැ

විරෝධතා ව්‍යාපාරය වඩා හොඳ පාලනයක් සහ ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ දැක්මක් සඳහා සමාජයේ අපේක්ෂාවන් උස් හඬින් ප්‍රකාශ කළේය.

එම විරෝධතාවයන්ගෙන් මාස දොළහකට පසු, දිගුකාලීන අභියෝගවලට මුහුණ දෙන ඓතිහාසික පරිවර්තනයේ සම්පූර්ණ විභවය තවමත් සාක්ෂාත් කර ගෙන නොමැත.

මෙම අවස්ථාව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී යළි පිහිටුවීම, ගැඹුරු ආයතනික ප්‍රතිසංස්කරණ ඇති කිරීම සහ වගවීම සහ ප්‍රතිසන්ධානය මෙන්ම මානව හිමිකම් ප්‍රවර්ධනය සහ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා භාවිතා කරන ලෙස අපගේ කාර්යාලය ශ්‍රී ලංකාවේ රජයෙන් සහ දේශපාලන පක්ෂවලින් ඉල්ලා සිටී.

ශ්‍රී ලංකාවේ නිදහස සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශය යන දෙකෙහිම 75 වැනි සංවත්සරය සනිටුහන් කරන වසරක් තුළ මෙය විශේෂයෙන් යෝග්‍ය වනු ඇත.

ජනාධිපතිවරයා දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ සමඟ ආරම්භ කර ඇති සංවාදය අපි දිරිමත් කරමු.  දේශීය ගැටුම් සහ ආතතිය වැඩි වන මූලාශ්‍රයක් වන පුරාවිද්‍යා, වන වගා හෝ ආරක්ෂක අරමුණු සඳහා ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීම නැවැත්වීමට ජනාධිපතිවරයාගේ පොරොන්දුව සාදරයෙන් පිළිගනිමු. වඩා විවෘත  අනුස්මරණ කිරීමක් සහ අතීත (මානව හිමිකම් කෙලෙසීම් – ශ්‍රී ලංකා බ්‍රීෆ් ) සමඟ ගනුදෙනු කිරීමේ වෙනත් ආකාර සඳහා සැලසුම් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත.

පාස්කු ප්‍රහාර ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව යථාර්තයක් කිරීම

2019 පාස්කු ඉරිදා ප්‍රහාරයෙන් විපතට පත් වූවන්ට වන්දි ගෙවිය යුතු බවට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය වැදගත් නියෝගයක් නිකුත් කර තිබේ. කෙසේ වෙතත්, මෙම අභිප්‍රායන් නව නීති, ප්‍රතිපත්ති සහ භාවිතයන් බවට ක්‍රියාවට නැංවිය යුතුය. එමඟින් මෙම පොරොන්දු යථාර්ථයක් වනු ඇති අතර ප්‍රත්‍යක්ෂ වෙනස්කම් ගෙන එනු ඇත.

මානව හිමිකම් කොමිසමට නව පත්කිරීම් අම්ල පරීක්ෂණයක්

ශ්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාවට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කවුන්සිලයේ නව පත්වීම් ද අපේක්ෂා කෙරේ. එය තීරණාත්මක ජාතික ආයතනයේ ස්වාධීනත්වය සහ සඵලතාවය පිළිබඳ වැදගත් පරීක්ෂණයක් බවට පත්වනු ඇත.

හිටි අඩියේ පිහිට වූ ප්‍රතිසන්ධාන කොමිෂන්

සත්‍ය සෙවීමේ කොමිසමක් හෝ ඒ හා සමාන ප්‍රතිසන්ධාන යාන්ත්‍රණයක් සඳහා වන සැලසුම් ප්‍රකාශ කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ද අවශ්‍ය ය. වගවීම සහතික කිරීමට අපොහොසත් වූ හිටි අඩියේ පිහිට වූ කොමිෂන් සභා ශ්‍රී ලංකා අතීතයේ ඕනෑවට තිබේ.

අතුරුදහන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලය අසාර්ථකයි

අතුරුදන්වූවන් පිළිබඳ කාර්යාලය වින්දිතයන් තෘප්තිමත් කරන ප්‍රතිඵල ලබාගෙන නැත. අවශ්‍ය වන්නේ සත්‍යය, වන්දි ගෙවීම, අනුස්මරණය, වගවීම යන විවිධ අංග සම්බන්ධ කරන සහ සාර්ථක සහ තිරසාර සංක්‍රාන්ති යුක්ති ක්‍රියාවලියක් සඳහා සුදුසු පරිසරයක් නිර්මාණය කරන සුසංයෝගී සැලැස්මකි.

 අපරාධයන්ට  වගවීමක් නැතිකම ලොකුම හිඩැසය

අතීතය සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට දරන උත්සාහයේ මූලික පරතරය වන්නේ වගවීම නැතිකමය. වරදට දඩුවම් නොලැබෙන දණ්ඩමුක්තිය පවතින තාක් ශ්‍රී ලංකාව සැබෑ සංහිඳියාවක් හෝ තිරසාර සාමයක් අත්කර නොගනු ඇත.

වගවීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා අපගේ කාර්යාලයේ පිහිටුවා ඇති ව්‍යාපෘති කණ්ඩායම  මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 51/1 යෝජනාවට අනුව අඛණ්ඩව ප්‍රගතියක් ලබා ඇති බව වාර්තා කිරීමට මම සතුටු වෙමි.

අන්තර් ජාතික යුක්තිය ලබාදීම

දැනට පවතින අපරාධ යුක්තිය පසිඳලීමේ විමර්ශන පවතින අධිකරණ බල ප්‍රදේශ කිහිපයකට ස්ථිර සහයෝගයක් ලබා දීමේ ක්‍රියාවලියක එය පවතී.

එය ප්‍රධාන සිද්ධීන් සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියාකාරී විමර්ශන කටයුතු සිදු කරන අතර අනාගත වගවීමේ මුලපිරීම් සඳහා භාවිතා කළ හැකි තොරතුරු ගබඩාවක සංරක්ෂණය කරනු ඇති විවිධ UN සහ වෙනත් මූලාශ්‍රවලින් තොරතුරු සහ සාක්ෂි එකතු කිරීම, ඒකාබද්ධ කිරීම සහ විශ්ලේෂණය කරයි. වින්දිත සංවිධාන සහ සිවිල් සමාජය සමඟ වඩාත් පුළුල් ලෙස අපගේ ක්‍රියාකාරී මැදිහත්වීම ද සමගින් වින්දිතයින් මෙම කාර්යයේ හරි මැද  රැඳී සිටී.

අතීත කෙලෙසීම් පිළිගෙන නඩු පවරන්න

මූලික වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකා බලධාරීන්ගේ වගකීම වන්නේ සහ අනෙකුත් වගවීමේ ක්‍රියාමාර්ග සමඟින් අතීත උල්ලංඝනයන් සෘජුවම පිළිගෙන විශ්වාසනීය විමර්ශන සහ නඩු පැවරීම් සිදුකිරීමයි.

වගවීමේ නැති තාක් අන්තර් ජාතික පියවර අවශ්‍යයි

කෙසේ වෙතත්, මෙම “වගවීමේ හිඟය” පවතින තාක් කල්, ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවට අනුපූරක භූමිකාවන් ඉටු කළ හැකි සහ කළ යුතු ය.

තෙවන රාජ්‍යයන්හි නඩු පැවරීම

එසේ කිරීමට ඇති ක්‍රමෝපා අතර චෝදනා කරන ලද අපරාධකරුවන් විමර්ශනය කිරීමට සහ නඩු පැවරීමට විශ්වීය සහ පිටස්තර අධිකරණ බලයේ පිළිගත් මූලධර්ම භාවිතා කිරීම,  තෙවන රාජ්‍යවල අදාළ වගවීමේ ක්‍රියාවලීන්ට සහාය වීම සහ විශ්වාසදායක ලෙස චෝදනා ඇති අපරාධකරුවන්ට එරෙහිව ඉලක්කගත සම්බාධක සාධාරණ ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීම ඇතුළත් වේ.

ආපහු පැරණි මර්දනයට ගිහින්

විරෝධතා නායකයින් අත්අඩංගුවට ගැනීම සහ ජන සමූහයන් පාලනය කිරීමේ බලහත්කාර ක්‍රියාමාර්ග, බොහෝ විටම විරෝධතා සඳහා  දැඩි ප්‍රවේශයක් දැක්වීම, විරුද්ධත්වය සීමා කිරීමට සහ සිවිල් අවකාශය පාලනය කිරීමට කුරිරු නීති භාවිතා කිරීම සහ පොලිස් කටයුතු සඳහා හමුදාව යොදා ගැනීම යන පැරණි පිළිවෙත් පසුගිය මාසවල අවාසනාවන්ත ලෙස දැක තිබේ.

නතාෂා සහ පොන්නම්බලම්

ප්‍රහසන සංදර්ශන අතරතුර කරන ලද සහ විරෝධතාවල නියැලී සිටි මන්ත්‍රීවරයෙකුගේ ප්‍රකාශ සම්බන්ධයෙන් මෑතදී අත්අඩංගුවට ගැනීම් මෙම කනස්සල්ල නිදසුනක් සපයයි. 2023 මාර්තු මාසයේදී මානව හිමිකම් කවුන්සිලය මාධ්‍යවේදීන්, මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයින් සහ අනෙකුත් සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරීන්ට එරෙහිව සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුති පනත අනිසි ලෙස භාවිතා කිරීම පිළිබඳව දැඩි කනස්සල්ල පළ කළේය.

ත්‍රස්ත විරෝධී පනත මර්දන පනතක්

ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත වෙනුවට ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල නීති සම්පාදනය කිරීමට රජය කැපවී සිටින නමුත් මාර්තු මාසයේදී ගැසට් කරන ලද නව “ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි” පනත් කෙටුම්පතහි අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස, සාමකාමීව රැස්වීම් සහ කම්කරු අයිතිවාසිකම් පවා සීමා කරන පුළුල් විධිවිධාන අඩංගු විය. සිවිල් සමාජය එල්ල කළ දැඩි පීඩනයකින් පසුව, අතිරේක උපදේශන සඳහා  කෙටුම්පත නැවත යොමු කර තිබේ.

ත්‍රස්ත පනත අකුලන්න

රටෙහි අපරාධ නීති සංග්‍රහය සහ අනෙකුත් අනුබද්ධ නීති දැනටමත් නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් මෙවලම් සපයා ඇති බව සලකමින්, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත අවලංගු කරන ලෙසත්, ඒ අතරතුර එහි භාවිතා කිරීමට දැඩි තහනමක් ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසත් මම රජයට දිරිගන්වමි.

සැමට සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජයට සහ ජනතාවට සහය ලබාදීමට මහ කොමසාරිස්වරයාගේ කාර්යාලය සූදානම්ව සිටී.

(පරිවර්තනය ශ්‍රී ලංකා බ්‍රිෆ් වෙතිනි. නිල පරිවර්තනයක් නොව බව සලකන්න. ඉංග්‍රීසි බසින් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රකාශය මෙහි ඇත.)