එය ව්‍යවස්ථාදායක, විධායක, මූල්‍ය හා අධිකරණ පාලනය කෙරෙහි පූර්ණ බලයක් ඇති පෙඩරසි පාලන ප්‍රදේශයක්ද?
ඩුබායි රටින් අනුකරණය කරන ලද මොඩලයක්ද?
1. මෙම පනත් කෙටුම්පත දෙස බලන විට පෙනී යන්නේ කොමිසම සහ ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍යය අතර සම්බන්ධතාවය පෙඩරල් ක්‍රමයක මධ්‍ය හා පරිවාරය අතර පවතින සම්බන්ධතාවය හා සමාන බවයි.
මේ සඳහා ගෝලීය උදාහරණ පුටෝ රිකෝ සහ වතිකානු නගරවලින් සොයාගත හැකිය. පුටෝරිකෝව යනු ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දාස රාජ්‍යයක් වන අතර වතිකානුව ඉතාලියෙහි වෙනත් ස්වායක්ත බලයක් පවතින ප්‍රාන්තයකි.
2. පෙඩරසි සඳහා වන අර්ථ දැක්වීම නම්, විශාල බලයක් සහ කුඩා දේශපාලනයක් ෆෙඩරල් සම්බන්ධතාවයක අසමමිතික ලෙස සම්බන්ධ වී ඇති අතර, එමඟින් සැලකිය යුතු ස්වයං පාලනයක් ඇත. ආයතන දෙකක් අතර සම්බන්ධතාවය විසුරුවා හැරිය හැක්කේ අන්‍යෝන්‍ය එකඟතාවයකින් පමණි.
3. මෙය ජනාධිපතිවරයා සහ කොමිසම අතර ඇති කරගත් ගිවිසුමකි. වරාය නගර සීමාවේ ව්‍යවස්ථාදායක හෝ රාජ්‍ය මූල්‍ය බලතල පාලනය කිරීමට පාර්ලිමේන්තුවට හැකියාවක් නැත.
4. වරාය නගරයේ විෂයයන් සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකා අධිකරණය විසින් අධිකරණ සමාලෝචන බලයක් තිබේද යන්න ප්‍රශ්නාර්ථයකි.
5. පනතේ 2 වන වගන්තිය අනුව කොමිෂන් සභාව සඳහා භූගෝලීය ප්‍රදේශය හඳුනාගෙන ඇත. පනතේ I උපලේඛනය යටතෙහි එය අඩංගු වේ.
6. මෙම පනතේ දක්වා ඇති ආකාරයට 1) පරිපාලනය 2) නියාමනය සහ 3) පාලනය යනාදියට අදාළ කටයුතු වන ව්‍යාපාර හා වෙනත් මෙහෙයුම් හා සම්බන්ධ සියලු කරුණු පාලනය කිරීම සඳහා වරාය කොමිසමට භාර දිය යුතුය.
7. කොමිසන් සභාව දීර්ඝකාලීන අනුප්‍රාප්තික 10 ක් සහ පොදු මුද්‍රාවක් සහිත ආයතනයක් වන අතර එවැනි නමින් නඩු පැවරිය හැකිය.
8. කොමිසන් සභාව සමාජිකයින් පහක් හෝ හතකින් සමන්විත වේ. ඊට අමතරව කොමිෂන් සභාවට අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයකු ද වනු ඇත. කොමසාරිස්වරුන් ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කළ හැකි අතර සභාපතිවරයා ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ. ඔවුන් වසර තුනක් ධුරය දරති.
9. කොමිසමේ සාමාජිකයෙක් ඉවත් කළ හැක්කේ මරණය, ඉල්ලා අස්වීම හෝ බරපතළ විෂමාචාර සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා විසින් ඉවත් කිරීමක් මඟිනි.
10. කොමිසන් සභාවේ සාමාජිකයන්ගේ වේතනය ජනාධිපතිවරයා විසින් තීරණය කරනු ලබයි.
11. පරිපාලනය සහ පාලනය (විධායක බලතල), නියාමනය (ව්‍යවස්ථාදායක බලතල) සහ අර්ධ අධිකරණ බලතල (වාණිජ බේරුම්කරණය යනාදිය) කොමිසමට පවරා ඇත.
12. කොමිෂන් සභාව සිය බලතල ක්‍රියාත්මක කරන විට ලිඛිත නීතියේ සහ වෙනත් බලධාරීන්ගේ එකඟතාවය (අනුමැතිය) ලබා ගත යුතුය. (අයිතමය 20)
13. අනෙක් අතට, වෙනත් අධිකාරියකට හෝ ලිඛිත නීතියකට තම බලතල වරාය නගරයේ බල සීමාව තුළ ක්‍රියාත්මක කිරීමට අවශ්‍ය වූ විට ඔවුන් කොමිසමෙන් එකඟතාවය ලබා ගත යුතුය. (4 වන කොටස 25 සහ 30 වන අයිතම)
14. එබැවින් විධායක හා ව්‍යවස්ථාදායක බලය සම්බන්ධයෙන් කොමිසමට අසීමිත හා නිරපේක්ෂ බලතල ලැබේ.
15. ජනාධිපතිවරයා ප්‍රධාන සැලැස්ම අනුමත කරන විට මෙම බලතල ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල වලට අදාළ වේ.
16. ජනාධිපතිවරයා විසින් මෙම විෂයය අමාත්‍යවරයෙකුට පවරනු ඇති අතර ඔහු ජනාධිපතිවරයා වෙනුවෙන් ව්‍යාපෘතිය අධීක්ෂණය කරනු ඇත. එසේ වුවද ඔහුගේ බලතල කොමිසමට පවරා ඇති බලතල වලට යටත් වේ.
වීඩියොව බලන්න:
https://www.facebook.com/shiral.lakthilaka.7/videos/10220243202695660