රටවැසියන්ට අනේක ගැහැට සහ දුෂ්කරතා ඇති කරවන සහ සමහර විට ඔවුන්ගේ අතපය සහ ජීවිත පවා විනාශ කෙරෙන ආකාරයෙන් සමහර කණ්ඩායම් විසින් දියත් කරනු ලබන අතොරක් නැති වැඩ වර්ජන ඉදිරියේ ආණ්ඩුව දක්වන බයාදු නියාළු භාවය ගැන රට්ටු සිටින්නේ බලවත් කලකිරීමෙනි. පසුගිය වසර තුන හතරක් තිස්සේ ඇති කළ වැඩ වර්ජන සඳහා සංවිධායකයන් යොදා ගත් නිශ්චිත දින වකවනානු සහ ඒ වැඩ වර්ජනවල ස්වභාවය ගැන සලකා බලන විට පෙනී යන එක් පැහැදිළි කාරණයක් තිබේ. එනම්, ඒවා පසුපස පරමාර්ථ වශයෙන් පැවතියේ, වැඩ වර්ජකයන්ගේ සෘජු අවශ්‍යතාවන්ට වඩා ඔවුන්ගේ නායකයන්ගේ සංගෙකට නැති දේශපාලනික අවශ්‍යතා වූ බවයි.
රාජ්‍ය සේවකයන් මෙසේ දියත් කරන වැඩ වර්ජන සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට, මුලින්ම, ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිවරයා තම තමන් සතු බලගතු සහ ස්වාධීන තත්වයන්ට අනුගත වන ආකාරයෙන් එක්ව කටයුතු කළ යුතුව තිබේ. කූට වෘත්තීය සමිති නායකයනගේ ගෙරවිලි ඉදිරියේ කෙලින් සිට ගැනීමට ඔවුන්ට හැකි විය යුතුය. එසේ නොකොට ආණ්ඩුව ඒ හතර අතේ වැනෙන විට මේ නාකයන්ගේ ඉල්ලීම් ද දිනෙන් දින මෝරයි. එවැනි තත්වයක් තුළ රාජ්‍ය නායකයන් දෙන්නා තමන්ගේ පෞද්ගලික වාසි පෙරදැරිව එකිනෙකාට පහර දීම නතර කොට, ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයෙන් ජය ගැනීමේ මාර්ග සෙවීම පැත්තකින් දමා, රට වෙනුවෙන් වැඩ කිරීමට මීට වඩා වෙහෙසිය යුතුව තිබේ. එසේම මේ දෙන්නාම තමන්ගේ අධිකතර විදේශ සංචාර අඩු කර ගත යුතුව තිබේ. ඒවා රටට විශාල සුගතියක් අත්කර දී ඇති බවක් ද පෙනෙන්ට නැත. සියල්ලටමත් වඩා, දෙන්නා අන්‍යොන්‍ය සහයෝගයන් කටයුතු කළ යුතුව ඇති අතර අනිකාගේ තත්වය හෑල්ලු වන ආකාරයේ කිසිවක් සෘජුව හෝ වක්‍රව නොකළ යුත්තේය. ඔවුන් දෙන්නා එකිනෙකාට පිටිපස්සෙන් සිට පිහියෙන් ඇන ගැනීම තරම් වාසනාවක් ඔවුන්ගේ පොදු හතුරන්ට තවත් නොමැත. ඊටත් වඩා, එය රටේ බරසාර ආණ්ඩුවක් නැති බවට හැඟීමක් ඇති කිරීමට හේතු වෙනවා සේම රටේ ආර්ථික වර්ධනයටත් එය නරක අන්දමින් බලපෑම් කරනු ලැබේ.
එක වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයක ඉල්ලීම්වලට යට වීමෙන් සිදුවන්නේ තවත් වෘත්තීය ක්ෂේත්‍ර තුළ අසහනයන් බෝ කිරීමයි. එවිට ඔවුන් ද වැඩ වර්ජනවලට අවතීර්ණ වීමට බලනු ඇත. ඒ ඒ වෘත්තිකයන්ගේ ප්‍රශ්නවලට එදා වේලේ හැටියට වෙන වෙනම විසඳුම් දීමට යාම අලුත් වැඩ වර්ජන රැල්ලකට තුඩුදීම වැලැක්විය නොහැක. එබැවින් එක ක්ෂේත්‍රයක ප්‍රශ්නවලට තාවකාලික විසඳුම් දීමෙන් වැළකී සමස්ත වෘත්තිකයන්ට බලපාන ආකාරයෙන් ඔවුන්ගේ වැටුප් විෂමතා සහ වෙනත් ප්‍රතිලාභ පිළිබඳ ප්‍රශ්න විසඳිය හැකි, සමබර වූත්, නීතිමය වශයෙන් ක්‍රියාවේ යෙදැවිය හැකි වූත්, පොදු ප්‍රතිපත්තියක් ඇති කර ගත යුතුව තිබේ.
සියලු රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ ශ්‍රේණි සහ ප්‍රතිලාභ පිළිබඳ සාධාරණ පොදු ප්‍රතිපත්තියක් සකසා ගැනීම සඳහා තිස්ස දේවේන්ද්‍ර කොමිසම පත් කළ සැටි අපට මතකයි. එහෙත් අවාසනාවකට, දේශපාලනික මුග්ධ භාවය නිසා එය සමාප්තියකට පත්කර ගැනීමට නොහැකි විය. ඒ ආකාරයේම කරුණු සොයා බැලීමක් කිරීම සඳහා ජනාධිපති මෛත්‍රිපාල සිරිසේනත් දැන් ඉහළ පෙළේ කමිටුවක් පත්කොට තිබේ. එම කමිටුවේ වාර්තාව ඔක්තෝබර් අවසානයට පෙර බලාපොරොත්තු වෙයි. එය යහපත් පියවරක් වශයෙන් සැලකිය හැකි මුත්, දෙන ලද කෙටි කාලය තුළ අදාළ සියලු පාර්ශ්වවල අදහස් ලබා ගැනීමටත්, ඒවා විෂයබද්ධව අධ්‍යයනය කිරීමටත් එම කමිටුවට හැකියාවක් ලැබේ ද යන්න සැක සහිත ය.
මේ තත්වය තුළ, රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ වෘත්තීය තත්වයන් පිළිබඳව හදිසියේ කරුණු කාරණා සොයා බැලීමට අමතරව, සියලු රාජ්‍ය සේවාවන්, මූලික වශයෙන් ගත් විට, ‘අත්‍යාවශ්‍ය’ සේවාවන් වශයෙන් සැලකෙන නීතිරීති ගෙන ආ යුතුව තිබේ. එවිට රාජ්‍ය සේවයේ නියුතු සියලු දෙනා යම් කිසි පොදු නීතිරීති මාලාවකින් බැඳ තැබෙනු ඇත. වැඩ වර්ජනයකට තුඩුදිය හැකි ඕනෑම කාරණයක් පිළිබඳ හැම පැත්තක්ම නිශ්චිත කාල සීමාවක් තුළ සොයා බැලෙන විධිමත් යාන්ත්‍රණයක් තිබිය යුතු අතර, වර්ජකයන් සේම ආණ්ඩුවත් ඕනෑම ප්‍රශ්නයක් කල් නොයාවා විසඳා ගැනීමේ නිශ්චිත ක්‍රියාපරිපාටියක් අනුගමනය කෙරෙන ආකාරයේ ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් ඇති කර ගත යුතුව තිබේ.
ජනතා අවශ්‍යතාවන් ඉටු කර දෙනු ලබන රාජ්‍ය සේවයේ ඕනෑම අංශයක සේවයේ යෙදිය යුතුව සිටින සේවකයන් වැඩ වර්ජනය කොට එම සේවයෙන් ඉවත්ව සිටීම, ජනතාවගේ අවශ්‍යතාවන් සේම ඔවුන්ගේ කාලයත්, ධනයත් කා දමන කාරණයක් බව පැහැදිළි ය. අවශ්‍ය කරන යම් කාරණයක් සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍ය අනුමැතිය ලබා ගැනීමට සාමාන්‍ය ජනතාවට නොහැකි වීම නිසා බොහෝ දෙනාගේ ජීවිතවලට ඒ මගින් ඉතා නරක අන්දමින් බලපෑම් ඇති කළ හැකිය. සෑම රාජ්‍ය සේවයක්ම ‘අත්‍යාවශ්‍ය’ කළොත්, පිළිගත් ක්‍රමවේදයක් අනුගමනය නොකොට වැඩ වර්ජනය කරන සේවකයන් තමන්ගේ වෘත්තීය කොන්දේසි උල්ලංඝණය කරන පිරිසක් බවට පමණක් නොව, සමාජ-විරෝධී ක්‍රියාවක නියැලෙන්නන් වශයෙන් ද සැළකිය හැකි වෙයි. මෙවැනි ප්‍රතිපත්තියක් සාර්ථකව ක්‍රියාවේ යෙදවීමට නම්, ඒ සමගම, නිසි ක්‍රියා මාර්ගයන්ට පිටතින් ගොස් වැඩ වර්ජන මෙහෙයවන වෘත්තීය සමිති නායකයන්ගේ පමණක් නොව, එවැනි වැඩ වර්ජනවල යෙදෙන සේවකයන්ගේ දේපළත් රාජසන්තක කිරීම වැනි, අනිසි වැඩ වර්ජන අධෛර්යමත් කරවන ක්‍රියාමාර්ග පනවා ගත යුත්තේය. විශේෂයෙන්, සේවකයන්ගේ වෘත්තීය සුභ සාධනයට හෝ අයිතියට සෘජු සම්බන්ධයක් නැති ඕනෑම කරුණක් පෙරදැරිව වැඩ වර්ජනයේ යෙදීම අපරාධයක් බවට නීතියෙන් පත්කළ යුත්තේය.
වර්තමානයේ මේ සම්බන්ධයෙන් දකින්ට ලැබෙන ඉතා පැහැදිළි නිදර්ශනයක් වන්නේ රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයයි. ආණ්ඩුව සහ ජනතාව ප්‍රාණ ඇපයට ගනිමින් එම වෘත්තීය සමිතියේ නායකයන්ගේ දේශපාලනික අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීම සඳහා කටයුතු කරන ආකාරය පසුගිය කාලයේ පැහැදිළිව දැක ගත හැකි විය. මීට පෙර ලිපියක අප සඳහන් කළ පරිදි ඔවුන්ගේ වෘත්තීය සමිති ක්‍රියාකාරකම් සමාන වන්නේ, එල්.ටී.ටී.ඊ සංවිධානයේ සහ අයි.එස්.එස්. සංවිධානයේ ප්‍රතිපත්තිවලට ය. මන්ද යත්, ඔවුන් අහිංසක මිනිසුන්ගේ ජීවිත පරදුවට තබන බැවිනි.
සේවකයන්ගේ වැටුප් මට්ටම් සහ වෙනත් අයිතීන් ගැන විද්වත් කමිටු වාර්තා ඉදිරිපත් කිරීම පමණක් නොව, ඊට පරිපූරක වන පරිදි, ඔවුන්ගෙන් ලැබිය යුතු සේවාවන්හි තිබිය යුතු තත්වය, ඔවුන් අනුගමනය කළ යුතු රෙගුලාසි ආදිය පිළිබඳවත් විධිමත් ප්‍රමිතීන් ඇති කර ගත යුතුව තිබේ. දැනටමත් ඒ සම්බන්ධයෙන් බොහෝ නීතිරීති සහ රෙගුලාසි තිබේ. එහෙත් ඇති කර ගන්නා නව යාන්ත්‍රණයන්ට ගැලපෙන සේ ඒවා සංශෝධනය කර ගත යුතුව තිබේ.
සියලු රාජ්‍ය සේවාවන් ‘අත්‍යාවශ්‍ය’ කරන අතරේම, ප්‍රායෝගික හේතු සලකා, රාජ්‍ය සේවාවන් තුන් වර්ගයකට වෙන් කළ යුතුව තිබේ. ඔවුන්ගේ වැටුප් සහ සේවා තත්වයන් වැනි දේවල් ඒ අනුව නිශ්චය කර ගත යුතුය.
‘අත්‍යාවශ්‍ය’ සේවාවන්හි ප්‍රථම කාණ්ඩය වන්නේ, පරිපාලන කටයුතුවල නියුතු, නිශ්චිත වැඩ පරිපාටියක් තුළ සේවය කරන, නිශ්චිත සේවා පැය ගණන් වැඩ කරන පිරිස් ය. මොවුන් තමන්ගේ සේවාවන්ට අදාළ අවදානම්වලට මුහුණපාන්නේ නැත. එසේම ඔවුන්ගේ සේවා ස්ථානයන්ගෙන් බැහැරව ඔවුන්ට සේවාවන් සැපයීමට වන්නේ ඉඳහිට මැතිවරණ කටයුතුවලට අදාළ රාජකාරි සඳහා කැඳවීමේ දී පමණි.
දෙවැනි කාණ්ඩය වන්නේ, කාල සටහන්වලින් තමන්ගේ සේවා පැය ගණන් නිශ්චය කොට ඇති සේවකයන් ය. උදාහරණයක් වශයෙන් පොදු ප්‍රවාහණ සේවාව ගත හැකිය. එසේම, සේවා මුරවලට වැඩ කරන, විදුලිය සහ ජලය වැනි සේවාවන් සම්පාදනය කරන සහ බෙදා හරින සේවකයන් ද, ඇතැම් වෛද්‍යවරු, ඇතැම් හෙදියන්, බොහෝ ආගමන සහ විගමන නිලධාරීන් ද ඊට ඇතුළත් කළ හැකිය.
තුන්වැනි කාණ්ඩයට අයත් විය යුත්තේ, නීතිය හා සාමය ආරක්ෂා කරන පිරිස්, ගිනි නිවන හමුදා සේවකයන් සහ සන්නද්ධ සේවාවන් වැනි, දීර්ඝ සේවා මුර සහිත, ජීවිත අවදානම් දරණ සේවකයන් ය. බෝම්බ නිෂ්ක්‍රීය කිරීමේ සේවාවත් මීට ඇතුළත් කළ හැකිය.
කොටින් කිවහොත් සියලු රාජ්‍ය සේවාවන් ‘අත්‍යාවශ්‍ය’ කළ යුත්තේය. සමස්ත රාජ්‍ය සේවාවට අදාළ පොදු සංවිධාන ව්‍යුහයක් තිබිය යුතු අතර, එය ඉහත කී ප්‍රභේදයන්ට අනුගතව සැකසිය යුතුය. එසේම, ඒ ඒ සේවක කාණ්ඩවලට ඇති සුදුසුකම්, ඔවුන් සතු අත්දැකීම්, වගකීම්, සේවා මුර පැය ගණන් සහ සේවාවන්ට අදාල අවදානම් ආදී කරුණු ද සැලකිල්ලට ගත යුතුව තිබේ. අවසාන වශයෙන්, රාජ්‍යය සහ රාජ්‍ය සේවය අතර පවතින ප්‍රශ්න ඔඩුදිවීමට නොදෙන විසඳුම් ක්‍රම සඳහා වන යාන්ත්‍රණයන් සහ සරළ ක්‍රියාපරිපාටි සකසා ගත යුතුව ඇති අතර, විශේෂයෙන් මේ ප්‍රශ්න, එනම් මානව සම්පත් උපයෝජනයට අදාළ විධිමත් දැනුමක් නැති ඇමතිවරුන්ට ඒ ප්‍රශ්න අවුල් කිරීමට ඉඩ දිය යුතු නැත.
2018 සැප්තැම්බර් 8 වැනි දා ‘ඬේලි මිරර්’ පුවත්පතේ පළවූ Discouraging Unconscionable Strikes නැමැති ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය ‘යහපාලනය ලංකා’ අනුග්‍රහයෙනි.